Маoлумотнома

Таoлимнинг усулиятларига қўйилган умумий талаблар.ҳар қандай конкретҳолатда у ёки бу усулиятни мақсадга мувофиқҳолда қўллаш қатор талабларга риоя қилишни тақазо этади:
1. Усулият албатта илмий асосланган бўлишлиги (олий нерв фаолияти) мувофиқлиги.
2. Қўйилган вазифага ўқитишнинг усулиятини мувофиқ-лиги.
Вазифаларнинг олдиндан аниқ белгиланмаслиги таoлим усулиятларини тўғри танлаш имконини бермайди. Мисол, дарсда “козёл”дан оёқларни кериб таяниб сакрашни ўргатиш (ўқитиш) вазифаси қўйилган бўлса, усулиятни танлаш мумкин бўлмай қолади (бўлакларга ажратиш билан ваҳаракатни тўла бажариш билан ўқитиш методларига таяниш мумкин холос). Нисбатан аниқ вазифа, масалан, “козёл”дан оёқларни кериб сакрашда қўллар билан “депсиниш”ни ўргатиш қўйилса, машқни бўлак-ларга ажратиш билан ўргатиш усутиятини қўллашга имконият пайдо бўлади.
3. Таoлим усулиятини ўқитиш жараёнида тарбиялаш характерини шакллантириши.ҳар бир танланган усулият айнан шуҳаракат фаолиятини ўқитишнинг фақат эффектини таoмин-лаш нуқтаи назаридангина баъоланмай, тарбия вазифалари позицияси талабига қарабҳам баъоланиши зарур.
4. Усулиятларнинг қўлланиши таoлим тизимидаги барча принципларнинг мувофиқлиги ва амалда қўлланилишига таяни-шига лозимлиги. Усулиятни алоъида олинган прицип билан алоқасини бир томонлама изоълаш ва уни тушунтиришга йўл қўйиб бўлмайди. Масалан: агар ўқитувчи кўрсатиш усулиятини қўллаган бўлса, уни кўргазмалилик принципига тўла риоя қилаётир деган хулосамиз нотўғри бўлади. Маoлумки, бу принцип қатор усулиятлар тизими орқали қўлланилади.
5. Ўқув материалининг хусусиятларининг мувофиқлиги. Ўқитиш методлари маoлум даражада бўлсада жисмоний машқ-ларни турларига боғлиқ бўлиб, айримҳолларда фақат сўз билан ифодалашнинг ўзи кифоя қилса, нисбатан қийин вазифаларниҳал қилишда эса кўрсатиш усулиятиниҳам қўллаб туришга тўғри келади. Уйналадиган машқлар, гимнастика, спорт ва туризм тарзидаги машқларни ўқитиш ўзининг хусусий усулиятларига эга эмас. Жисмоний тарбия усулиятлари жисмоний машқларнинг барча турлари учун бир хилдир. Шу билан бирга бу турларнингҳар қайсиси қандайдир даражада бўлсада, бир хил усулиятнинг усуллардан фойдаланишга йўналтирилган бўлиб бошқаларидан нисбатан озроқ фойдаланилади. Бундай қарамлилик қанчалар кам бўлса ўқитиш натижаси шунча яхши бўлади.