Маoлумотнома

Ъаракатга ўргатишнинг этаплари. Жисмоний тарбия дарси-да жисмоний машқларга ўргатиш жараёниҳаракатга ўргатиш-нинг асосини ташкил қилади. Расм, ашула ва бошқа дарсларда болалар диққати жуда актив бўлади. Жисмоний тарбия дарс-ларидаҳам машқларни ўзлаштиришда болалар диққатини юқо-рида қайд қилинган дарслардагидек бўлишига эришиш керак.
Ўргатишнинг бошланғич этапи. Машқни бажарилишини бошланиши биланоқ тушунтиришга, диққат билан эшитишга эришиш, бажарилаётганни тўла тасаввур қилиш, ижрони таъли-ли ва уни бажаришга зўр иштиёқни, интилишни пайдо қилиш лозимлиги таoлимнинг бирламчи этапини асосий мазмунини ташкил этади. Кичик ёшдагиларга иложи борича ўйин тарзидагиҳаракатларни ўргатишни йўлга қўйиш ўқитишнинг бошланғич этапни асосий вазифасидир. Болаларда ўша фаолиятга керак бўлганҳаракатни бажармасликка олиб келадиган сабабларни кўра билиш, ўргатишнинг самарали бошланишига ижобий таoсир кўрсатади ва ўқитишда яхши натижа беради.
Ўсмирларга машғулотлар пайтида энг дастлабки бажариш улар учун таниш шароитда, ташқи қўзғатувчисиз, чалғитув-чиларсиз амалга оширилиши муъим.
Профессор Касoяновнинг ёзишича тажриба мактабининг дарсига тажриба ўргангани бир гуруъ назоратчилар келган. Óíи кўрган ўқитувчи, болалар яхши кўрган спорт жиъозларида, болалар учун таниш бўлган машқлардан фойдаланиб машғулот ўтказган. Ажабланарлиси шу бўлганки, ўқувчилар ўзлари дуппа-дуруст аввал бажарган машқларини бажаришдаҳам анча қийин-лашган. Дарсда қатнашаётган назоратчилар ўқувчилар учун қўшимча қўзғатувчи бўлган, бу билан ўқувчиларнинг бош мия ярим шарлари пўстлоғида янги қўзғалиш ўчоғи вужудга келиб мавжуд шартлиҳаракат рефлексларини нормал ўтишига тўсиқ юзага келганлиги кузатилган.
Юқори синфдагиларҳаракатларни биринчи кўришданоқ яхши бажаришлари мумкин. Бунга сабаб уларнинг жисмоний тайёргарлигининг юқорилиги ва уддалаш қобилиятларини етарлилиги сабаб бўлиши мумкин.
Ъаракатга ўргатишда, ўрганилиши лозим бўлган машқни дастлаб мускул кучни оз сарфлаб,ҳаракатларни секинлаш-тирилиб бажариш билан ўргатилса материал осон ўзлаштири-лади. Бир хилҳаракатни узоқ такрорлашҳаракатга ўргатиш самарадорлигини пасайтиради. Шунинг учун ўшаҳаракатга монанд, бажариш техникаси ўзлаштирилаётган машқга яқин жисмоний машқлар ёкиҳаракатли ўйинлардан фойдаланишнинг самараси катта. Амалий материалларни ўзлаштириш ўз навба-тида янгисини ўзлаштиришни осонлаштиради. Узунликга сак-раш, масофада тез югуришни осонлаштиради. Аммо машғулот-лар давомида бир машғулотда, дарсдан бир хил жисмоний сифатни ривожлантирувчи машқларни танлаш болаларда дарсга қизиқишни сўндиради.
Юқори натижаларга эришиш учун айрим машқларни кўп мароталаб такрорлаш зарур. Амалиёт шуни исботладики 60 м га IX синф ўқувчиси 11,4 сек натижасидан 0,9 секундга тушунтургунча 2 йилда махсус машқлар билан қўшганда 26 км югуриши керак экан.
Мустаъкамлаш ва такомиллаштириш этапиҳаракатга ўрга-тиш жараёнида муъим аъамиятга эга ва бу жараён ўқувчиларнинг ёши хусусиятлари билан боғлиқ. Ўзлаштирилганҳаракат мала-каси ярим шарлар пўстлоғидаҳали чуқур из қолдирмаган бўлади. Уни чуқурлашиши мустаъкамлашҳамда такомиллаштириш этапида меoёрига етади.ҳосил бўлган «из» маoлум давр ўтгандан сўнгҳам эски малакани қайтадан тикланишига сабабчи бўлиши мумкин.