Мақола ва тезислар номи

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.F.Nurboyev.Ibn Sino ta'limoti.- Toshkent- "Tib kitob nashriyoti", 2010-yil.-
2.A.Qayumov.Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino.- Toshkent- "Yosh gvardiya" 
nashriyoti- 1987-yil 
3.Marsel Brion, Menkim, Sohibqiron-Jahongir Temur.- Toshkent, "Yangi nasr avlodi", 2018. 
BIOLOGIYA DARSLARIDA TAJRIBA USULLARINI QO‘LLASH 
Tillayeva Z.Y. 
Toshkent davlat stomatologiya instituti akademik litseyi boiologiya bosh o‘qituvchisi 
Biologiya darslarida mavzuga oid tajribalarni qo‘llash o‘quvchilarda katta taassurot qoldiradi. 
Chunki o‘quvchi har qanday bilimni faqat nazariy emas, amalda qo‘llay olsa, olingan bilimlar o‘z 
natijasini beradi. Aks holda, olingan bilim amalda mustahkamlanmasa, tez xotiradan o‘chadi. Shu 
sababli amaliy darslarning sonini oshirish muhim ahamiyatga ega. Amaliy mashg‘ulotlarda 
turmushda ko‘p qo‘llaniladigan, topish oson bo‘lgan materiallarni qo‘llash mumkin. Quyida 
o‘quvchilar qiziqib o‘tkazadigan tajribalaridan ayrimlarini tavsiya etamiz: 
Mavzu: O‘SIMLIK URUG‘INI O‘RGANISH 
Maqsad: loviya urug‘ining tashqi va ichki tuzilishini o‘rganish. 
Reja: 
Urug‘ning uzunligini o‘lchash; 
Ivitilgan urug‘ning uzunligini o‘lchash; 
Urug ‘ning ichki tuzilishini aniqlash. 
Loviya bir yillik o‘t. Uning dukkak mevasi ichida urug‘ yetiladi. 
Biz loviyaning urug‘ini iste’mol qilamiz. Loviya urug‘i oziq modda va vitaminlarga boy. 
Urug‘ tuzilishini qanday o‘rganamiz? 
Bizga kerak: 
Bajarish tartibi: 
1. 10 ta loviya urug‘ini oling. 
2. Urug‘ uzunligini o‘lchang. 
3. Suvli stakanga soling. 
4. Bir kun o‘tgach, ivigan urug‘larning uzunligini o‘lchang.

---

709 
Urug‘ni ivitganimizda qanday o‘zgarish sodir bo‘ldi? Ivitilmagan va ivitilgan urug‘lar necha 
cmga o‘zgardi? 
Urug‘ qanday qismlardan iborat? Buni aniqlash uchun lupa yordamida kuzatamiz. 
loviya urug‘i 
suvli stakan
oq qog‘oz 
chizg‘ich 
lupa 
5. Urug‘ qanchaga kattalashganini aniqlang. 
5. Ivitilgan urug‘ po‘stini ajratib, urug‘pallalarini oching. 
6. Murtakni toping. 
7. Lupa yordamida murtak tuzilishini kuzating.
8. Natijani mashq daftaringizga qayd eting.

---

710 
Urug‘ po‘sti - urug‘ni qurib qolishdan himoya qiladi. 
Ikkita urug‘palla - oziq to‘planadi. 
Murtak - yangi o‘simlik rivojlanadi 
Mavzu: URUG‘NING UNIB CHIQISH JARAYONINI O‘RGANISH 
Maqsad: loviya urug‘ining unib chiqishi uchun zarur shart-sharoitni o‘rganish. 
Reja: 
Loviya urug‘ini undirish uchun zarur sharoitni o‘rganish. 
Ivitilgan va ivitilmagan loviya urug‘ining unib chiqish jarayonini kuzatish. 
Kundalik daftarga kuzatish natijalarini qayd etib borish. 
Loviya urug‘ini yorug‘da va qorong‘ida o‘stirib, undagi o‘zgarishlarni kuzatish. 
Natijalarga ko‘ra xulosa qilish. 
Bizga kerak: 
Loviya urug‘i
Suvli stakan 
Qog‘oz sochiq 
Ishning borish tartibi: 
O‘nta loviya urug‘ini stakandagi suvga solib bir kun 
iviting. 
Ikkita idish olib, qog‘oz sochiq soling.
Ikkala idishga 5ta ivitilmagan va 5ta ivitilgan 
urug‘larni joylashtiring. 
Urug‘lar ustini qog‘oz sochiq bilan yopib suvpurkagich 
yordamida namlang.
Idishlarni strech-plyonka bilan yoping. Havo kirishi 
uchun bir necha joyidan teshib qo‘ying. 
Urug‘ solingan idishlarni issiq joyda saqlang. 
Har kuni urug‘lardagi o‘zgarishlarni kuzatib, 
daftaringizga qayd etib boring. 
Urug‘ ildiz, poya va dastlabki barglarni hosil qilgandan 
so‘ng ustiga tuproq soling. Tuproq ildizni ko‘mib 
tursin. 
Birinchi idishni yorug‘ga (deraza oldiga), ikkinchisini 
qorong‘i joyga (shkafga) qo‘ying.
Har kuni suv purkab turing. 
O‘n kun davomida o ‘simliklarni kuzatib boring. 
Ulardagi o‘zgarishlarni solishtiring. 
Natijalarni daftariga yozib, xulosa qiling. 

---

711 
Suv purkagich 
Plastmassa idish 
Strech-plyonka 
Tuproq 
1-kun. Ildizning hosil bo‘lishi 
2-kun. Ildizning rivojlanishi 
4-kun.Poyaning rivojlanishi 

---

712 
6-kun. Bargning rivojlanishi 
Urug‘ 
unib 
chiqishi 
va 
rivojlanishi uchun nimalar zarur? 
Qorong‘ida va yorug‘da o‘stirilgan o‘simliklarda qanday o‘zgarishlar sodir bo‘ldi? 
Tajribalarni loyiha ishi sifatida har bir o‘quvchi tomonidan amalga oshirilishi unda fanga 
bo‘lgan qiziqishining ortishiga, tajribalarni maqsadli amalga oshirish ko‘nikmasining shakllanishiga 
sababchi bo‘ladi. O‘tkazilgan tajribalar asosida xulosa yasay olish o‘quvchining olgan bilimini 
mustahkamlashga sababchi bo‘ladi. 
Ushbu tajribalar kichik sinflardan o‘quvchilarga singdirib borilsa, bilimlarni amaliyotga 
qo‘llab olib borilsa, yaxshi natijalarga erishish mumkin.