Мақола ва тезислар номи

 
Кириш 
Республикамиз балиқчилиги тахлили шуни кўрсатадики ўтган асрнинг 60-70-йилларида 
қурилган ўта йирик ўлчамли кўллардан фойдаланиш ва ҳозирги кунда ҳам янги ташкил 
этилаётган балиқчилик корхоналари томонидан замонавий талабларга жавоб бера 
олмайдиган сунъий сув ҳавзаларининг қурилиши ҳамда балиқ чавоқларини биомассасини 
кичик ҳажмда етиштирилиши интенсив балиқчиликнинг ривожланишига маълум даражада 
тўсиқ бўлиб келмоқда.
Бозор иқтисодиёти шароитида балиқ етиштиришни қурилиши осон кичик ҳовузларга 
ўтказиш мақсадга мувофиқ бўлиб, бу бошланғич маблағларни камайтиради ва уларнинг 
қайтишини тезлаштиради. Ўртача чуқурлиги 3,5-4 метр, юзаси 0.5-2.0 гектар бўлган 
ҳовузлар балиқ боқиш учун мўлжалланган энг яхши ҳовузлар ҳисобланади. Бундай ҳовузлар 
айниқса 
Ўзбекистоннинг 
қишлоқ 
хўжалигига 
оид 
регионларида 
фермерликни 
ривожлантиришга ва сув ҳамда ер майдонлари тежайдиган технологияларни тадбиқ қилишда 
аҳамиятлидир[5]. 
Мавзунинг долзарблиги ва унинг ечими.
Республикамиздаги сунъий тупроқ ҳовузлари юза қисмининг катталиги ва саёзлиги 
сабабли, балиқчиликдаги белгиланган биомеъёрларга нисбатан 2 баробар кам миқдорда 
балиқлантирилади, чунки суви айланмай тинч турган ҳовузларда балиқларнинг нормаль 
ривожланишига бир дона балиққа 5-6 м
3
сув зарурати мавжуд бўлади. Кўлнинг 
махсулдорлиги 1,0-3,0 тонна/гектарни ташкил қилади.
Балиқчилиги ривожланган хорижий мамлакатларда алла қачон юқоридаги усулда балиқ 
етиштиришдан воз кечилган. Республикамизда ҳам узлуксиз сув таъминлаш имконияти 
бўлган сунъий сув ҳавза майдонлари мавжуд бўлган хўжаликларни янги интенсив балиқ 
етиштириш тизимлари ва технологияларига ихтисослаштириш ва рағбатлантириш лозимлиги 
тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Президентининг қатор қарорлари[1-4] қабул қилинган. 
2017 йил 1 майда Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Балиқчилик тармоғини 
бошқариш тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” ги ПҚ-2939-сонли 
қарори [1] ижросини амалда таъминлаш мақсадида Фарғона водийси иқлим шароитида 
балиқчиликдаги самарали технологияларни ишлаб чиқиб, натижаларини водий балиқчилик 
хўжаликларига жорий қилиш учун Фарғона шаҳар “Ўрағбой ота” фермер хўжалиги ҳудудида 

---

446 
Фарғона Давлат университетининг “Балиқчилик инновацион маркази” ташкил қилинди. 
Фермер хўжаликда Фарғона шаҳар олийгохлари ўқитувчи-олимлари ва фермер ҳўжалиги 
мутахассислари томонидан экстенсив балиқ етиштиришдаги балиқ маҳсулдорлигига 
нисбатан 3-4 баробар кўп маҳсулдорликка эришиш учун фермер хўжалигидаги мавжуд 
кичик (0,5;1,0;1,5 гектар) сунъий тупроқ ҳовузларида балиқларга етарли даражада кислород 
миқдорини таъминлаш мақсадида сувни айланиш тизимини ҳосил қилиб, карп балиқларини 
поликультурада интенсив усулда етиштириш технологияси ишлаб чиқилди.
Кейинги йилларда ҳовуз балиқчилигида эришилган ижобий тажрибаларимиздан келиб 
чиқиб, юзалари катта 50-100 гектаргача бўлган кўллардан воз кечиб, кичик юзали ҳовузларда 
сувни айланиши (циркуляцияланиши)ни таъминлаб, ҳовузни каттароқ (100-400гр) балиқлар 
билан балиқлантириб, поликультурада интенсив усулда балиқ етиштириш орқали ҳовуз 
маҳсулдорлигини ошириш мумкин. Бунда, экстенсив балиқ етиштириш усулидан воз 
кечилиб, ҳовузлар – кўллар кичикроқ (юзалари 0,5-1,5га), чуқурроқ қурилди. Ховузга 
киритилаётган сувни қисман кўпайтириш орқали ҳовузда сув айланиш тизимини ҳосил 
қилиб, балиқ маҳсулдорлигини экстенсив балиқ етиштириш усулига нисбатан 3-4 баробар 
ортишига эришилди.