Мақола ва тезислар номи

Адабиётлар: 
1.
Дала тажрибаларини ўтказиш услублари. – Тошкнт, 2007. – 147 б. 
2.
Ермаков А.И., Арасимович В.В., Смирнова - Иконникова М.И., Ярош Н.П., 
Луковникова Г.А. Методы биохимического исследования растений. – Л:, 1972. – 456 с. 
3.
Назаренко Л.Г., Бугаенко Л.А. Эфиромасличные, пряно -ароматические и 
лекарственные растения. – Симферополь, 2003. – 217 с. 
4.
Солдатченко Е.С., Кащенко Г.Ф., Пидаев А.В. Ароматерапия. Профилактика и 
лечение заболеваний эфирными маслами. – Симферополь, 2001. – 256 с. 
5.
Терехин А.А., Вандышев В.В. Технология возделывания лекарственных растений. – 
М.: РУДН, 2008. – 201 с. 
6.
Требования к оформлению полевых опытов во Всероссийском научно- 
исследовательском институте лекарственных и ароматических растений. – М.: ВИЛАР, 2006. 
 
ОИВ ИНФЕКЦИЯСИ БОР ЎСМИР БОЛАЛАРГА ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК 
ЁРДАМ КЎРСАТИШНИНГ ИЖТИМОИЙ ОМИЛЛАРИ 
 
Каримжанова Ё.У. 
Фарғона Давлат Университети ўқитувчиси 
ОИВ инфекцияси бор ўсмирлик ёшидаги болалар статуси ҳақида маълумотга эга 
бўлишлари билан руҳий синиқлик ҳолатига тушадилар. Статуси чекловларини тўлиқ 
тушуниб англаганликлари уларда руҳий безовталик, яъни севиш ва севилиш чекловлари, 
касб танлашдаги чекловлар, ҳар куни доимий белгиланган вақтда РВҚТ дориларини истемол 
қилиш, баъзида ота-оналарнинг бепарволиги ёки ортиқча эътибор кўрсатишлари уларнинг 
ғашига тегади ва асабий бўлиб қолишларига замин яратади. Энди уларга руҳий ва ижтимоий 
кўмак зарур. Агар вақтида психологик ва ижтимоий ёрдам кўрсатилмаса, бу болалар онгида 

---

362 
салбий фикрларнинг ўрнашиб қолиши ва келажакда керакли кадр сифатида шаклланмай, 
рухий муаммоси бор одамлар сафига қўшилиб қолишлари мумкин. Психологик ёрдам 
кўрсатишнинг ижтимоий омили бу юртимиз кежаги учун барча болаларимизни соғлом муҳит 
шароитида шакллантиришдан иборат. 
Бирорта жиддий касалликка, шу жумладан сурункали касалликларга чалинган одамлар 
касалликни ўз ҳаётидаги энг фожиали воқеалардан бири сифатида қабул қилади. Охир-
оқибат, бундай кечинмалар беморнинг жисмоний ва рухий ҳолатида ўз аксини топади. 
Авваламбор, салбий ҳиссиётлар: қўрқув, ваҳима, оғриқлар, азобланиш, ғазаб, айб ҳисси 
пайдо бўлиб, улар касалликнинг ва уни даволашнинг турли босқичларида турлича намоён 
бўлади. Катта одамларнинг ўзи бундай ҳолатларни доим ҳам енга олмайдилар, ўсмир 
ёшидаги болалар ҳақида гапирмаса ҳам бўлади.
ОИВ-инфекцияли болада вазиятни чуқурлаштирувчи омил шундан иборатки, аксарият 
ота-оналар фарзандидан ҳақиқий ташхисини яшириб, жамиятдаги стигма ва камситишлар 
билан боғлиқ бўлмаган қандайдир бошқа касалликни ўйлаб топадилар. ОИВ-ижобий(мусбат, 
яъни қонида ОИВ инфекция мавжуд) бола билан ишлаганда мутахассис, бола ўзининг ОИВ-
мақомини биладими йўқми, ота-онасидан сўраб олиши ва бола билан суҳбатлашганда 
аниқлашга ҳаракат қилиши керак. ОИВ-инфекцияли бола албатта қўрқув ва ваҳимани ҳис 
қилаётган бўлади, булар унинг эркинлиги чекланганлиги, ёлғизланиб қолгани ва яқин-
атрофдагиларнинг уни қўллаб-қувватланмаётганлиги билан боғлиқдир. Бундай кечинмалар 
болани касалхонага ётқизиш зарурати, ота-онасидан ажратилаётгани, бола ўз касаллиги ва 
унинг оқибатлари ҳақида керакли ахборотга эга эмаслиги, тиббий муолажалар тайинланиши, 
шунингдек уни касалхона ва шифокорлар билан қўрқитилиши билан ҳам янада 
чуқурлашиши мумкин. 
Болада ОИВ-инфекциянинг кечиши билан бир вақтда қуйидаги невротик ва астеник 
ҳолатлар ҳам ривожланиши мумкин: ёмон кайфият ёки унинг тез ўзгариши, жиззакилик, 
қувватсизлик, паришонхотирлик. Бундан ташқари, ОИВ-инфекция ва унинг оқибатлари 
хафагарчилик ва ички зиддиятларни келтириб чиқариши мумкин, буларнинг оқибатида 
лоҳаслик, апатия, бепарволик юзага келади, боланинг умумий жисмоний ва руҳий фаоллиги 
пасайиб кетади. Агар ота-она ёки болага қараб турган одам ҳам стресс ҳолатида бўлса, ёки 
болага бефарқ бўлса, бола етарлича меҳрни ололмайди. Бу эса болада стресс ва қўрқувни 
келтириб чиқаради. 
Касалликнинг мураккаб ва бола учун тушунарсиз ҳолатлари турли психологик ҳимоя 
механизмларини фаоллаштиради, улар эса боланинг умумий хулқ-атворида акс этади. 
Умуман олганда, ижобий ОИВ-мақомга эга боланинг (ўз ОИВ-мақомини биладиган ёки 
қисман биладиган) ўз аҳволига нисбатан таъсирчанлиги турлича тарзда намоён бўлиши 
мумкин.