Mantiqiy Iqtisodiyot

Rag'batlar ahamiyatga ega

Butun iqtisodiyot bitta oddiy printsipga tayanadi: manfaatlarning o'zgarishi inson

hatti-harakatiga kutilganidek ta'sir etadi. Rag'batga ham pullik, ham pulsiz omillar

ta'sir ko'rsatadi. Agar biror tovar qimmatlashsa, odamlarning uni tanlash ehtimoli

kamayadi. Shunga mos ravishda, tanlovdan kelib chiqadigan manfaat oshsa,

odamlarning uni tanlash ehtimoli oshadi. Gohida iqtisodiyotning asosiy postulati deb

ataluvchi ushbu oddiy g'oya juda kuchli asbob hisoblanadi, chunki u deyarli barcha

faoliyatimizda qo'llaniladi.

Odamlarning biror tanlovni tanlash ehtimoli uning qimmatlashgani sari

kamayadi. Ushbu g'oyaning ma'nosi to'g'risida o'ylab ko'ring. Uchrashuvga

kechikayotgan kishining yo'ldan do'stinikiga tashrif buyurish ehtimoli kamayadi. Sovuq

va yomg'irli kunda kamroq odamlar piknikka chiqadi. Narxlarning oshishi sotilgan

tovarlar miqdorini kamaytiradi. Ta'tildan bir kun oldin kollejda davomat odatdagidan

pastroq bo'ladi. Har bir holatda uning talqini bir xil: tanlov qimmatlashgani sari u

kamroq tanlanadi.

Xuddi shunday, agar tanlovdan kelib chiqadigan manfaat oshsa, odamlarning uni

tanlash ehtimoli oshadi. Ko'chada yurgan kishi yerda yotgan centdan ko'ra yevro yoki

dollarni olishi ehtimoli ko'proq. Agar biror dars mavzusining imtihonda bo'lishi ma'lum

bo'lsa, talabalar ushbu darsda diqqatliroq bo'ladilar. Mijozlar arzon, yuqori sifatli

xizmat ko'rsatuvchi va qulay manzilda joylashgan do'konlarda ko'proq xarid qiladilar.

Ishchilar xizmatlariga yarasha rag'batlantirilsa, ular qattiqroq va samaraliroq

ishlaydilar. Bu natijalarning barchasi oldindan ma'lum bo'lib, ular iqtisodiyotning

«rag'batlar ahamiyatga ega», degan postulatini shunchaki aks ettiradi.