Kazusdagi holat 27-modda 1-qism bilan sudga taaluqli. Sudlovga tegishlilik- MSIYutK ning 28-moddasiga ko’ra, sudga taalluqli ishlar tumanlararo ma’muriy sudlar tomonidan ko‘riladi, bundan Qoraqalpog‘iston Respublikasi ma’muriy sudi, viloyatlar va Toshkent shahar ma’muriy sudlari, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi sudloviga tegishli ishlar mustasno. Bu kelib tushgan ariza ham tumanlararo ma’muriy sudga tegishli.
O’zi birinchi instansiyada ish qo’zg’atish quyidagi asoslarga ko’ra boshlanadi. MSIYutKning 127-moddasida ish qo’zg’atish asoslari keltirib o’tilgan.
1) manfaatdor shaxslarning;
2) prokurorning;
3) davlat organlari va boshqa shaxslar yuridik shaxslar va fuqarolarning huquqlari hamda qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini, jamiyat va davlat manfaatlarini himoya qilish maqsadida qonun bo‘yicha sudga murojaat qilish huquqiga ega bo‘lgan hollarda, shu davlat organlarining va boshqa shaxslarning arizalari bo‘yicha ish qo‘zg‘atadi.
Bizga berilgan kazusda 127-modda 1-qism bilan, ya’ni manfaatdor shaxsning arizasi bilan ish qo’zg’atilgan. Ammo, inspektor L.N ning arizasi rad etilgan . Sud tomonidan hal qiluv qarori MSIYutKning 156-moddalariga rioya qilingan holda chiqarilishi kerak.
1) ishda ishtirok etuvchi shaxslarning o‘z talablari va e’tirozlarini asoslantirish uchun keltirgan dalillari va e’tirozlariga baho beradi;
2) ish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan qaysi holatlar aniqlanganligini va qaysilari aniqlanmaganligini belgilaydi;
3) ishda ishtirok etuvchi shaxslar asos qilib keltirgan qaysi qonunchilik hujjatlarini ushbu ish bo‘yicha qo‘llash mumkin emasligini hal qiladi;
4) ushbu ish bo‘yicha qaysi qonunchilik hujjatlarini qo‘llash zarurligini aniqlaydi;
5) ishda ishtirok etuvchi shaxslarning qanday huquq va majburiyatlari borligini belgilaydi;
6) talabni qanoatlantirish lozimligini yoki lozim emasligini hal qiladi.
Zarur bo‘lgan hollarda, sud dastlabki himoya choralarini saqlab qolish yoki bekor qilish, hal qiluv qarorining ijrosini ta’minlash, hal qiluv qarorini ijro etishning tartibi va muddati, ashyoviy dalillarning keyingi taqdiri; sud xarajatlarini taqsimlash bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa masalalarni ham hal qiladi.
Sud hal qiluv qarorini qabul qilishda dalillarni qo‘shimcha tekshirish yoki ish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan holatlarni aniqlashni davom ettirishni zarur deb topsa, sud muhokamasini yangidan boshlaydi, bu haqda ajrim chiqaradi. Bunday holda sud muhokamasi faqat qo‘shimcha tekshirish ehtiyoji bo‘lgan holatlar doirasida olib boriladi.
Agar inspector L.N birinchi instansiya sudi tomonidan chiqarilgan qarordan norozi bo’ladigan bo’lsa, apellatsiya tartibida shikoyat qilishi mumkin. MSIYutKning189-moddasini ham keltib o’tish mumkin
44-kazus.
Fuqaro K.Ismailov Toshkent shahar markazlashgan FHDYO arxivi mansabdor shaxslarining hatti-harakatlarini noqonuniy deb topish va nikohni qayd etish haqidagi dalolatnoma yozuviga o‘zgartirish kiritish majburiyatini yuklash haqidagi shikoyat ariza bilan sudga murojaat qilgan.
Arizachi K.Ismailov shikoyatiga ko‘ra, ota-onasining arxivda saqlanayotgan 1940 yil 04 iyulda №359 son bilan qayd etilgan nikoh dalolatnoma yozuvida er ustunida ismini “Ismagilov Axmat”, xotini ustunida familiyasini “Ivadova” deb noto‘g‘ri qayd qilinganligini bilganligini, bu borada Toshkent shahar FHDYO arxiviga ota-onasining nikoh tuzilganlik haqidagi dalolatnoma yozuviga o‘zgartirish kiritishni so‘rab qilgan murojaatiga rad javobini olganligini va bu xolat uning merosga bo‘lgan huquq guvohnomasini olishda turli muammolarga sabab bo‘layotganligi maʼlum qilib, shu sababli ota-onasining nikohni qayd etish haqidagi dalolatnoma yozuviga er ustunida ismini “Ismagilov Axmat”dan “Ismailov Axmed”ga, xotini ustunida familiyasini “Ivadova”dan “Ibadova”ga o‘zgartirish va tuzatish kiritish majburiyatini yuklashni so‘ragan.
Biroq, sud Toshkent shahar Yunusobod tumani FHDYO bo‘limi mansabdor shaxslarining harakatlar (harakatsizlik) qonun hujjatlariga zid emasligi maʼlum qilib, K.Ismailovning muroajjatini qanoatlantirishni rad etish to‘g‘risida hal qiluv qarori qabul qildi.
