Ma’mur qahhorov

III. Materiyaning yashash usuli
xarakatdir. Xarakat tufayli har 
qanday narsaning yaxlitligi saqlanadi, chunki xarakat tufayli 
jismlarning tarkibiy qismlari o‘zaro ta’sirga kirishib, bir butunlikni xosil 
qiladi. Xarakat tufayli atomlar va molekulalarda o‘zgarishlar sodir 
bo‘ladi, o‘simliklarda moddalar almashadi, energiya va axborot 
uzatiladi, xarakat tufayli xayvonot olami va inson muxit bilan 
aloqada bo‘ladi, jamiyat rivojlanadi. Xarakat tufayli xayot kelib 
chiqadi va uning davomiyligi ta’minlanadi.Xarakatning bir-biridan 
farq qiluvchi bir necha shakli mavjud. Ular oddiydan-murakkabga, 
quyidan yuqoriga qarab takomillishib boradi. Materiya xarakatining 
quydagi asosiy shakllarini ajratib ko‘rsatish mumkin: 
1. Mexanikaviy xarakat – jismlarning fazoda urnini almashinuvi. 
2. Fizikaviy xarakat – issiqlik, yorug’lik, elektr, magnetizm xodisalari. 
3. Kimyoviy xarakat – kimyoviy birikish va parchalanish, agregat 
xolatlarining bir – biriga o’tishi. 
4. Biologik xarakat – tirik tabiat jarayonlari. 
5. Ijtimoiy xarakat – mehnat, ishlab chiqarish, ijtimoiy xayot, kishilar 
o‘rtasidagi xilma – xil munosabatlar va jarayonlar. 
Xarakat shakllari bir-biridan tashkiliy tuzilish darajalarining xilma-xilligi, 
kelib chiqishi ketma-ketligi hamda moddiy tashuvchilari bilan 
tafovutlanadi. Xarakat hamisha muayyan joyda – fazoda va ma’lum 
davomiylik mobaynida—vaqtda amalga oshiriladi. Xarakatlanuvchi 
materiya o‘zining xususiyat va xossalarini fazo va vaqtda namoyon 
qiladi.