Ma’mur qahhorov

Ob’ektiv – idealistik nazariya
(yangi kantchilik, fenomenologiya, 
neotomizm, intuitivizm va boshqalar) qadriyatlarni makon va 
zamondan xoli, narigi dunyoga xos mohiyat deb qaraydi. 
Sub’ektiv – 
idealistik nazariyalar
(mantiqiy pozitivizm, emotivizm, etik-lingvistik 
taxlil, U.Erban, D. Proll, K.Lyuisning qadriyat-iroda nazariyasi va 
boshqalar) qadriyatlarni faqat ong sohasi, inson sub’ektiv 
munosabatlarining 
ko‘rinishi 
deb 
hisoblaydi. 
Naturalistik 
nazariyalarga
ko‘ra (axloqiy naturalizm, manfaat nazariyasi, 
evolyutsion etika, kosmik teleologiya etikasi va boshqalar) qadriyatlar 
inson tabiiy extiyojlari yoki umuman tabiat qonunining ifodasi. 
Ko‘rinib turganidek, aksiologiya asoschilari qadriyatlar tabiatini 
tadqiq etish turli-tuman falsafiy masalalar bilan bog‘liqligini to‘g‘ri 
qayd etganlar va ayni chog‘da aksiologiyaning qadriyat xaqidagi 
umumiy nazariyadan iborat nisbiy mustaqil xarakterini ham aloxida 
ta’kidlab ko‘rsatganlar. 
Shunga qaramay, shuro tuzumi qadriyatlar falsafasi bo‘lmish 
aksiologiyani toki 60 – yillar oxirigacha «burjua soxta fani» tariqasida 
ta’qiqlab keldi, xatto keyinchalik - aksologiya tadqiqotlariga yo‘l 
ochilgan chog‘da ham asosan «sotsialistik», «proletar», «shuroviy» 
qadriyatlar ustida fikr yuritish va ularni umuminsoniy va milliy 
qadriyatlarga qarama - qarshi qo‘yib, bir tomonlama ulug‘lashdan, 
sinfiy – partiyaviy, buyuk millatchilik, mustamlakachilikni ustun 
qo’yuvchi yasama, sun’iy «qadriyat»- larni zur berib targibu – tashviq 
qilishdan nariga o‘ta olmadi. Shuro tuzumining aksiologiyasi mustabid 
tuzum va kommunistik mafkuraning g‘oyaviy cho‘risi edi. 
Mustaqil O‘zbekistonda aksiologik tadqiqotlar va qadriyatlarni 
o‘rganish, tiklash, zamon ruhi bilan boyitish borasidagi amaliy ishlarga 
aloxida e’tibor qaratilmoqda, negaki bu sa’y – xarakatlar oliy 
qadriyat bo‘lmish mustaqillikni mustahkamlashga xizmat qiladi.