Ma’mur qahhorov

xaosdan – tartibga, 
xalokatdan–evolyutsiyaga, buxronlardan– taraqqiyotga o‘tish
ning, 
barqarorlashtirishning umumiy tamoyillari va qonuniyatlarini kashf 
etishga urinishi bilan qimmatlidir. Sinergetika borliqning dialektika 
idrok eta olmagan bu qirra va jixatlarini ochib berishi bilan uni inkor 
etmaydi, balki olamning yaxlit falsafiy manzarasini yaratish 
metodlaridan biri tarzida uni to’ldiradi. 
Germenevtika
(yunon. «tushuntiraman») falsafiy metod sifatida 
G’arbiy Evropada bundan yuz yilcha muqaddam paydo bo’lgan.

---

Uni asosan inson voqelikni qanday 
talqin
etishi, talqinlar xilma-xilligi 
keltirib chiqargan omillar qiziqtiradi, zero fikr taxlili – voqelik taxliliga 
yo’ldir. 
Voqelik – bitta, lekin uning talqinlari nega xilma-xil va biri-ikkinchisiga 
o’xshamagan? Bu voqelikning serqirraligi bilan izoxlanadimi yoki fikr 
xilma-xilligi, ziddiyatligi bilanmi? Talqinlar rang-barangligi ijtimoiy-
siyosiy tartiblar, demokratiya rivoji bilan nechog’lik bog’langan? Shu 
masalalarni 
taxlil 
eta 
borib, 
germenevtika 
jamiyatning 
demokratiyalashuvi, erkinlashuviga ham ko’maklashadi. 
Xamma narsani o’rganish zarur, ammo imkon qadar xolis 
(ob’yektiv) o’rganish kerak – germenevtikaning asosiy talabi va shiori 
shunday. Misol tariqasida A.Navoiyning «Lison ut-tayr» dostonida 
Xindistonga safar qilgan bir gurux ko’zi ojizlar xaqidagi xikoyatni 
olaylik. Ulardan «Fil qanday xayvon ekan?» deb so’ralganida filning 
tishini ushlagan kishi «Katta suyak ekan» deb, qulog’ini ushlagan kishi 
«Baxaybat yelpig’ich ekan» deb, oyoqlarini ushlagani esa «Katta 
xoda ekan» deb javob qilgan ekan. Bu ko’zi ojiz bandalarning har 
biri o’zicha haq, ammo xech biri fil haqida tug’ri tasavvur 
berolmaydi. Talqin, hozirgi misoldan ko’rinib turganidek, odamning 
jamiyatdagi mavqei, didi, bilimi, ruhiyati, u yashagan muxit va 
munosabatlarni, voqelikni aks ettiradi. Binobarin, dunyoni turlicha 
talqin etish mumkin bo’lganidek, talqinga, fikrga qarab odamga, 
jamiyatga, voqelikka baho berish ham mumkin. 
Shuro davrida kommunistik partiya yakkaxokimligi uning markscha-
lenincha mafkurasi yakkaxokimligini tug’dirgan, o’zga fikr va talqinlar 
ta’qib etilgan, erkin fikr bo‘g‘ilgan, binobarin, «qizil» mafkura 
timsolida tuzum qandayligini yaxshi tasavvur qilish mumkin bo‘lgan.
Qayerdaki fikrlar xilma-xil va erkin bo‘lsa, bilingki, u erkin, demokratik 
jamiyatdir. Talqinlarning yagona emas, ko‘pligi va rang-barangligi 
shu jamiyatning ma’naviy rivoji alomatidir. Shunisi ham borki, talqin 
boshqa, tushunish boshqa. Har qanday talqin ham anglash, 
tushunish mahsuli bo’lavermaydi. Haqiqat bitta, ammo talqin 
ko‘pligi – tabiiy xol. Talqinlarni tahlil etib, zamirini ochib, inson va 
jamiyat taraqqiyotiga oid ko’plab chuqur xulosalarga kelish mumkin. 
So‘nggi yillarda falsafa va fanda, tizimli obyektlar tahlilida