Ma’mur qahhorov

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9-MAVZU 
 
QADRIYATLAR FALSAFASI
I
«Qadriyat» tushunchasi
. Falsafaning qadriyatlarining mohiyati, 
tasnifi, inson hamda jamiyat hayotidagi roli taxlil etiladigan qismi
«qadriyatlar falsafasi» yoki «aksiologiya»
(yunon. «aksiya»- 
«qimmatdor») deb ataladi. «Qadriyat» tushunchasi «qadr» so‘zidan 
olingan. Olamda qadr-qimmati, nufuzi, ahamiyati bo‘lmagan narsa -
hodisalarining o‘zi yo‘q. Binobarin, keng manoda qadriyatlar bilan 
har kim har qadamda duch keladi, qadriyatlar muammosi bilan 
tabiiy va ijtimoiy fanlarning deyarli barchasi shug‘ullanadi, zero bilim 
va uni egallashning usullari, metodlari ham e’tiborga molik eng ezgu 
qadriyatlardir. Aksiologiya esa, ijtimoiy-falsafiy nazariya sifatida, 
konkret qadriyatlarning konkret kelib chiqishi va namoyon bo‘lishi 
shart-sharoitlari 
hamda 
xususiyatlaridan 
ma’lum 
darajada 
«yuqorilab», qadriyatning eng umumiy va yaxlit tushunchasini 
shakllantiradi, uning ijtimoiy borliq va ong bilan a’loqadorlikdagi 

---

rivojlanish qonuniyatlarini tadqiq etadi, falsafiy va sotsiologik 
jixatlardan izoxlaydi. 
Aksiologiya maxsus tadqiqot sohasi sifatida g‘arb mamlakatlarida 
XIX asr oxiri– XX asr boshlarida umumiy qimmatdorlik muammosiga 
a’loqador bo‘lgan ba‘zi murakkab falsafiy masalalarni hal qilishga 
urinish tarzida paydo bo‘ldi. G‘arb aktsiologiyasi dastlab uch 
yo‘nalishda rivojlangan: ob’ektiv-idealistik, sub’ektiv-idealistik va 
naturalistik.