Mamleketlik universiteti jumanov m. A

(
1
,
8
%).
Hazirgi waqitta mamleketimizdegi tegislik-shol jerlerdin 
3,88% (13192,23 km2), suw-suw atirapi jerlerinin, jagaliq 
ekosistemalarm qosa esaplaganda, 30,37% (4105,8km2), tawh 
aymaqlardin 8,9% (8515,38km2) QTA sistemasma kirgizilgen.
Ozbekistanda biigingi kunde hareket etip turgan qorgalatugm 
tabiyiy aymaqlar sistemasi «Qorgalatugm tabiyiy aymaqlar 
haqqmda»gi Nizam tiykarmda jumis jurgizedi, bul Nizamnm 
tiykargi waziypalari biologiyaliq kop tiirlilik haqqmdagi 
Konvenciyasina ham Sevile strategiyasma toligi menen saykes 
keledi.
436

---

Ozbekistandagi qorgalatugm tabiyiy aymaqlar kategoriyalari 
Xaliq araliq tabiyatti qorgaw awqamimn 
kategoriyalarma 
(XTQA-IUSN) saykeslendirilgen.
65 suwret. Ozbekstannm qonq aymaqlan
Qorgalatugm tabiyiy aymaqlar ozinm maqseti ham rejimme 
qarap tomendegi kategoriyalarga bolinedi:
Kategoriya I . A — qatan ilimiy rezervat, qatan rejimli 
aymaqlar (mamleketlik qonqxanalar);
Kategoriya L B — tabiyiy halmdagi jabayi tabiyat aymagi 
(landshaftli zakaznikler);
Kategoriya II — milliy baglar (mamleketlik, walayatliq, 
rayonliq);
Kategoriya III — tabiyat estelikleri ham basqa da tabiyat 
obyektleri (mamleketlik, walayatliq, rayonliq);
Kategoriya IV — aktiv tasir etiw arqali qorgaw aymaqlan 
(turlerdi, 
ekosistemalardi, 
landshaftlardi 
qayta 
tiklew 
/ 
reabilitaciyalaw oraylan, — zakaznikler ham pitomnikler, sonm 
ishinde j eke menshiktegiler);
437

---

Kategoriya V — qorgalatugm landshaftlar ham akvatoriyalar 
(suw qorgaw zonal an, jer usti ham jer asti suwlan qaliplesetugm 
zonalar, rekreacion zonalar ham kurort aymaqlan);
Kategoriya 
VI 
—
tabiyiy 
ekosistemalardan 
turaqli 
paydalamwga amalgan qorgalatugm tabiyiy aymaqlar (togay 
xojahqlari, anshiliq xojaliqlan).
Ministrler Kabineti qararlari ham jergilikli hakimiyat- 
organlarmm (walayatliq ham rayonliq ahmiyettegi QTA ushm) 
sheshimlerinen 
tisqari, 
har 
qanday 
qorgalatugm 
tabiyiy 
aymaqlardin tiykargi hiijjeti pasport bolip, onda usi aymaqti 
sipatlaytugin magliwmatlar, onm rejimi ham basqanw turi 
korsetiledi. Pasportti qaramagmda qorgalatugm tabiyiy aymaqlar 
bolgan mamleketlik organlar, yuridikahq ham fizikaliq shaxslar 
duzedi. Pasporttan tisqan, har bir QTA ushm basqanw jobalari 
islep shigiladi, olar QTA iyeleri tarepinen tastiyiqlanadi ham 
ekologiyahq ekspertizadan otkeriledi. Qorgalatugm tabiyiy 
aymaqlardi 
basqanw 
jobalari 
tabiyat 
obektleri 
menen 
komplekslerin qorgaw ham paydalaniw boymsha sholkemlestiriw, 
tabiyatti qorgaw, texnikaliq M m basqa da ilajlar kompleksinen 
ibarat boladi.
Baday-togay 
qonqxanasi 
1971-jili 
Qaraqalpaqstan 
Respublikasi Beruniy rayom territoriyasmda duzilgen. Maydam 
6462 ga. Buxara suwmin qorgaw ham sanm kobeytiw maqsetinde 
ulkemizde Baday-togay qonqxanasi sholkemlestirilgen bolip, 
dunya juzinde eh kop bas buxara suwmi bizin Baday-togay 
qoriqxanasmda 
saqlanadi. 
Bul 
qonqxana xizmetkerlerinin 
suwmlar tirishiligi boymsha bay tajiriybege iye ekenligin 
korsetedi. 2016-jilgi esaplawlarda Baday-togay qoriqxanasmda 
suwmlar sam 800 basqa jetkenlgen. Hazirgi waqitlan bas sanimn 
asiwi natiyjesinde qonqxana territoriyasman da shigip ketiw 
jagdaylan ushiraspaqta.
Ozbekistan 
Respublikasi 
Awil 
ham 
Suw 
xojaligi 
Ministrligmih Togay xojaligi bas basqarmasi janmda «Tomengi 
Amiwdarya 
mamleketlik 
biosfera 
rezervati» 
xizmetin 
sholkemlestiriw tuwnsmda Ozbekistan Respublikasi Ministrler 
Kabinetinin 2011-jil 26-avgust kungi 3/243-sanh qaran qabil 
etilgen. Usi qararda Baday-togay mamleketlik qonqxanasi

---

juwmaqlanip 
Ministrler 
Kabinetnin 
2008-2012-jillarda 
Ozbekistan Respublikasmda qorshagan ortaliqti qorgaw jumislan 
dasturi haqqmda 2008-jil 19-sentyabrdegi №212-sanli hamde 
BMShnin dzbekistanda mm jilliq rawajlamw maqsetlerin amelge 
asiriw 
boyinsha is-ilajlar haqqmda 2011-jil 26-yanvardagi №21- 
sanli qararlannda nazerde tutilgan kompleks ilajlardan kelip 
shigatugm 
waziypalardi 
onnlaw, 
sonday-aq,