Mamlakatimizda to’qimachilik va tikuv-trikotaj sanoatini jadal rivojlantirishga qaratilgan Prezident va hukumat qarorlari qabul qilindi, davlat dasturlari ishlab chiqilmoqda

Tanda iplarini pastga tortish ele- mentlari
Pastga tortish kuchi, sN
Yuk	26 sN texik to'qimalar uchun, 34 sN mebelbop to'qimalar uchun, 40 sN odeyallar uchun
Elastik shnur	30 sN ipak to'qimalar uchun, 50 sN ensiz to'qimalar uchun, 50 sN mebelbop to'qimalar uchun
Prujinalar	20-30 sN ipak to'qimalar uchun, 50-75 sN gilofli to'qimalar uchun, 80 sN xalkali sochiklar uchun, 180 sN odeyallar uchun

Jakkard mashinalarida ishlab chiqariladigan to'qimani o'rilishi asosida kar- ton tayyorlanadi. Karton tayyorlash uchun maxsus karton tayyorlash mashinalari- dan foydalaniladi. Quyida karton tayyorlash bosqichlari ko'rsatilgan (2.58-rasm).

2.58-rasm. Karton tayyorlash bosqichlari va mashinasi

Elektron boshqaruvli jakkard mashinalarida to'qimani o'rilishi kompyuter yordamida tayyorlanadi. Jakkard mashinasini turiga qarab turli dasturlardan foyda- laniladi. Hozirda avtomatik loyihalash tizimi (ALT) keng qo'llanilmoqda (2.59- rasm).
Avtomatik loyihalash tizimi loyihalanayotan to'qimani kompyuter yordami- da imitatsiya qilish (Modellashtirish), to'kimani avvaldan ko'rish, tekshirish, xato- larini to'g'rilash kabi amallarni bajarish imkoniyatini beraradi. Buning uchun jak- kard mashinasi va to'quv dastgohi turiga qarab, maxsus dastur (CAD/J Win, JacqCAD master, Weave, ArahPaint va x.k.z) bilan ta'minlanadi.

2.59- rasm. Avtomatik loyihalash tizimi

Loyihalanayotan to'qimani kompyuter yordamida imitatsiya qilish quyidagi afzaliklarni beradi:

• 
  to'qimani dastgohda to'qiщdan oldin ko'rish mumkin;
  
• 
  to'qima tuzilishi, iplarni chiziqli zichligi va turi kabi turli ko'rsatgichlarni dar- hol o'zgartirish mumkin;
  
• 
  to'qimani imitatsion ko'rinishini qog'ozga tushirib, xaridorga ma'qullash uchun jo'natish mumkin;
  
• 
  amaldagi to'quvchilikka xos emas;
  
• 
  naqsh tayyorlash vaqti va sarfi juda kam;
  
• 
  modellashtirilgan to'qima naqshini saqlab quyish mumkin.
  

Zamonaviy elektron boshqaruvli jakkard mashinalari mexanik mashinalarga nisbatan bir necha afzalliklarga ega.

• 
  qo'llanishi- mokisiz to'quv dastgohlarida;
  
• 
  tezligi yuqori;
  
• 
  naqsh turini tez va oson o'zgartirish;
  
• 
  naqshni tuzatish (korrektirovka) qilish imkoniyati mavjud;
  
• 
  mashina xotirasida ko'plab naqshlarni saqlash imkoniyati mavjud;
  
• 
  mashina quvvati – 15000 ignagacha (maksimum).
  

Zamonaviy jakkard mashinalari nisbatan qimmat. Xozirda dunyo to'kuvchiligida Staubli, Bonas, Muller, Fimtextile, Van De Ville, Vitek, Teks- tima kabi jakkard mashinalari keng ko'lamda ishlatilmoqda.
2.5-jadvalda qo'lda va avtomatik loyihalash tizimi orqali to'qima naqshini tayyorlashdagi qiyosiy tavsifi keltirilgan.
2.5-jadval
Loyihalash tizimlarini qiyosiy tavsifi