Mamlakatimiz iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalarni jalb qilishda

3. Tadqiqot metodologiyasi. 
Tadqiqot jarayonida mavzuga oid nazariyalarni o’rganishda mantiqiy fikrlash, statistik 
hamda qiyosiy tahlil usullaridan ishlatildi. Investitsiya faoliyati ob`ektlarini turkumlash 
uchun “Jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlarini tahlillash” darsligidagi 
ma`lumotlar keltirildi. Statistik tahlil uchun The World Bank (2016) “Global Financial 
Development Report 2021 ma`lumotlaridan foydalanildi.
4. Tahlil va natijalar muhokamasi. 
Investitsiya faoliyati uning sub’ektlari tomonidan ob’ektiga investitsiya mablag‘lari 
yo‘naltirilishi bilan bog‘liq ravishda yuzaga keladi va amalga oshiriladi. 
Investitsiyaning ob’ekti bo‘lib, mablag‘larni, ya’ni qonun doirasidagi barcha boyliklarni 
safarbar etayotgan ob’ektlar tushuniladi. Ular yangi korxonalar yoki amalda faoliyat 
ko‘rsatayotgan korxonalar, qimmatli qog‘ozlar, bank depozitlari, intellektual mulk va 
boshqalar bo‘lishi mumkin. 
O‘zbekiston Respublikasining “Investitsiya faoliyati to‘g‘risida”gi Qonunida (6–modda) 
investitsiya faoliyati ob’ektlariga quyidagi ta’rif berilgan: “Moddiy va nomoddiy ne’matlar 
ishlab chiqarish ob’ektlari investitsiya faoliyatining ob’ektlaridir”( Qonun, 2014). 

---

21 www.economyjournal.uz 
Investitsiya sub’ekti bo‘lib, investitsiya faoliyatini amalga oshiruvchi yuridik va 
jismoniy shaxslar tushuniladi. Ular: xorijiy davlatlar, xalqaro moliya institutlari, mahalliy 
davlat hokimiyati organlari, davlat boshqaruv organlari, turli mulkchilik shaklidagi korxona 
va tashkilotlar, mulk egasi bo‘lgan fuqarolar, shu jumladan chet el fuqarolari, fuqaroligi 
bo‘lmagan shaxslar bo‘lishi mumkin.
Investitsiya faoliyati investor tomonidan tanlangan sohalar, hamda investitsiyalar 
sarflanishi lozim bo‘lgan maqsadlar bilan, ya’ni investitsiya ob’ektlari bilan bog‘liqdir. 
Investitsiyalarni yo‘naltirish sohalari, ishlab chiqarishda ishtiroki va sarflanish ishlariga 
binoan investitsiya faoliyatining quyidagi ob’ektlarini farqlash mumkin: 
- 
xalq 
xo‘jaligining 
barcha 
tarmoqlaridagi 
yangidan 
yaratilgan 
va 
modernizatsiyalashtirilgan (yangilangan) asosiy fondlar va aylanma mablag‘lari; 
- fan-texnika mahsulotlari, izlanishlar, ta’limot, kadrlarni tayyorlash va qayta 
tayyorlash; 
- intellektual g‘oyaviy boyliklar, mualliflik, ixtiro, kashfiyot huquqlari, tajriba; 
- qimmatbaho qog‘ozlar, maqsadli pul jamg‘armalari; 
- boshqa mulkchilik ob’ektlari; 
- mulkiy huquqlar. 
Investitsiya faoliyatini tashkil etishda har bir mulk egasi ishbilarmonlikni, tadbirkorlikni 
mohiyatini chuqur anglagan holda ish yuritishi lozim. Investitsiya faoliyati bilan 
shug‘ullanuvchi mulk egasi tez o‘zgaruvchan bozor iqtisodiyoti va uning ko‘p qirrali 
munosabatlarini har tomonlama anglay bilishi lozim. Investitsiya faoliyatini yuritishda 
iqtisodiy axborotga tayangan soha bir butun iqtisodiyot va mamlakat miqyosida marketing 
bilimlariga ega bo‘lishi alohida ahamiyatga ega. Chunki barqarorlashmagan iqtisodiyotda 
investor pul muomalasi, moliya kredit va banklar, soliq siyosati mohiyatini chuqur bilmay 
turib, investitsiya faoliyatini tashkil etish tavakkalchilik bilan bog‘liq bo‘lib, qisqa davr 
ichidagi inqirozga uchrashi mumkin. Bozor munosabatlari rivojlangan yetuk jamiyatda 
investitsiya faoliyati quyidagi yo‘nalishlarda olib boriladi: 
-
fuqarolar, davlatga qarashli bo‘lmagan korxonalar, xo‘jalik assotsiatsiyalari, jamoa va 
o‘rtoqlik xo‘jaliklari hamda jamoa mulkchiligi asosida tashkil etilgan tashkilotlar, nodavlat 
korxonalari va muassasalari tomonidan; 
-
davlatni ma’muriy va boshqaruv bo‘linmalari, tashkilotlari hamda davlat korxonalari 
va muassasalari tomonidan; 
-
chet el fuqarolari, xususiy firmalar, assotsiatsiyalar, kompaniyalar va huquqiy 
shaxslari hamda boshqa xorijiy davlatlar va xalqaro moliya-kredit muassasalari tomonidan;