Benzin hidi keladi.
Ishchining
kiyimidan
Kelar m ashina moyi.
Q a n d o la tc h id a n esa
M ag‘izning hidi kelar.
D oktorning xalatidan
A n q ir x u s h b o ‘y dorilar.
O m o c h ortidan asta
D alada yurar d e hqon.
T u p ro q va o ‘tloq hidi
BoNar u nda h a r qachon.
Baliqchining ustidan
D engiz hidi chiqqanday.
Faqat bekorchilam ing
Hidi b o l m a s hech qanday.
Ishyoqm as boy qanchalik
A tir sepsin, behuda!
Bolalar!
U ning hidi
Q o ‘lansa b o ‘lar juda!
314
Shari Perro
( 1 6 2 8 - 1703)
Buyuk fransuz shoiri va tanqidchisi Shari Perro badiiy
ertak asoschisi sifatida m a ’lum va m ashhurdir. U o ‘zining „Qizil
S h a p k a c h a 16, „ Z o lu sh k a 11 va „ E tik kiygan m u s h u k 11 asarlari
bilan ja h o n g a tanildi.
Sh. Perro badiiy ertaklar ijod etishdan oldin xalq og'zaki
ijodini m e h r va ishtiyoq bilan c h u q u r o ‘rgandi. S h u n in g
u c h u n h a m u o ‘z ertaklarida xalq u dum larini dadil ilgari surdi.
P erro qa h ra m o n la ri o 6z m ehnatsevarliklari h a m d a saxiyliklari
bilan ajralib turadilar. G 'a ra z g o 'y lik , m aq ta n ch o q lik , q izg 'a n -
chiqlik o 'r n in i
yaxshilik, m ehribonlik bosib ketishi h a m o n
kitobxonni shod etib kelm oqda.
Shari Perrodan b o r-y o 'g h 11 ertak saqlanib qolgan. Qaysi
ertagiga nazar tashlamang, barchasida bolalar zavq oladigan
qirralar bor ekanligini darrov payqaysiz. D unyoda uning „Etik
kiygan m u sh u k 11 ertagini o'qim a g a n yoki ertak asosida yaratilgan
multfilmni miriqib to m o sh a qilmagan bola topilmasa kerak.
E rtakda
aqllilik, bilim donlik, to p a g 'o n lik kabi fazilatlar
ulugManadi. Boshqa asarlari kabi Sh. Perro bu ertakda h a m
folklor a n ’analariga sodiq qoladi. E rta k q a h r a m o n i tegir-
m o n c h in in g kenja o ‘g ‘li Karabas fahm -farosat,
aql bilan ish
ko'rib, o ‘z m u ro d -m a q s a d ig a yetadi, baxtiyor boMadi.
Shari P erroning bare ha personajlari yorqin, pishiq-puxta
tasvirlangani bilan ajralib turadi. U larning k o ‘pchiligi o d a m -
larni, h a y v o n -u parra n d a la rn i sevib, erkalab, e ’zozlaydigan
oliyjanob bolalardir. Z olushkani ( „ Z o lu s h k a 11) olib ko'raylik.
Uni o'g a y o n a - y u qizlar hush k o'rm aydilar, xolos. Qolgan
bare ha jo n z o t Z olushkani j u d a sevadi. U ning o 6z
baxtini topib,
osoyishta tu rm u s h kechirishini istaydi. Z olushka ju d a chiroyli,
odobli, shirinso'z, k a m ta rin , odam larga, jo n iv o rla r-u pa rra n -
315
dalarga nisbatan m eh rib o n . U ning b u n d a y fazilatlari, m eh n a t,
halollik va poklik bilan h a y o td a o ‘z o ‘rnini topishi, sevganiga
turm u sh g a chiqib baxtli b o ‘lishi
ertak tinglovchisida yaxshi
taassurot qoldiradi.
Sh. Perro ijodida „Qizil S h a p k a c h a “ alohida o ‘rinda turadi.
Ertak nihoyatda t a ’sirli va jozibalidir. M uallif Qizil S hapkachani
tabiiy va jonli h olda tasvirlashga katta e ’tib o r beradi. Ertak
q a h ra m o n i bolalar k o ‘z o ‘ngida d u n y o d a tengi y o ‘q, ju d a
y o q im to y qizcha qiyofasida gavdalanadi. Bo‘rining yovuzligi,
surbetligi, uning k a m p ir qiyofasiga kirib olishi ertak tinglovchi
h a r bir b o lad a c h u q u r nafrat hislarini q o ‘zg‘aydi.
Boshqa ertaklarda b o ‘lgani kabi „Qizil
S h a p k a c h a uda h am
voqea yaxshilik bilan tugashi bolalarning q uvonchiga q u v o n c h
q o ‘shadi.
Shari Perroning „H avorang soqol“ , „ B o b “ , „E shak terisi“ ,
,U yqudagi m alika“ kabi ertaklari xuddi „Qizil S h a p k a c h a “
kabi bolalarning sevimli asarlariga aylangan.
Do'stlaringiz bilan baham: