Ma’lumotlarni uzatish tizimlarida ko‘plab turli XIL texnologiyalar

OFDMA texnologiyalari. 
OFDM modulyatsiyalashni OFDMA 
- Orthogonal Frequency Devision Multiple Access ulanish tamoyili – 
kanallar ortogonal chastota bo‘yicha ajratiladigan ko‘p tomonlama 
ulanish aniqlaydi. Uning ma’nosi shundan iboratki, operatorning 
ishlashi uchun ajratilgan butun chastota-vaqt maydoni ham chastota 
bo‘yicha (15 kGs), ham vaqt bo‘yicha (0,5 ms) uncha katta 
bo‘lmagan bloklarga bo‘linadi. Tarmoq bu bloklarni abonentlar 
orasida ularning ehtiyojlari va tarmoqning imkoniyatlariga bog‘liq 
ravishda taqsimlaydi. Shunday qilib, resurslardan maksimal samarali 
foydalanish ta’minlanadi (2.14- rasm) [14]. 
OFDMAda foydalanuvchilar chastotalar nimtashuvchilarini va 
vaqt 
slotlarini 
birgalikda 
ishlatadi. 
Bunday 
yondashish 
multifoydalanishlik 
ajratilishini 
oshiradi, 
kanallarni 
foydalanuvchilarga biriktirilishini rejalashtirishda erkinlikni va bir 
necha boshqa, lekin ishlatilishidagi muhim afzalliklarini oshiradi. 
OFDMAning ishlatilishi har ikkala yo‘nalisharda sarlavhani uzatish 
kabi ayrim qo‘shimcha sarflarni talab qiladi, chunki qabullagich ham 
Birinchi simvol 
Ikkinchi simvol 
Ichki simvolli hudud 
Маksimal 
kechikish 
Agar GI bo’lmasa, simvollararo 
interferensiya vujudga keladigan 
hudud 

---

108 
foydalanuvchiga qaysi chastotalar nimtashuvchilari biriktirilganligini 
bilishi kerak. 
2.14- rasm. OFDMA – modulyator 
OFDMAning afzalliklari. 
OFDMAda foydalanuvchilarga turli 
vaqt slotlaridagi chastotalar nimtashuvchilari tayinlanadi (TDMA), 
ya’ni u ma’nosi bo‘yicha FDMA
 
va
 
TDMAlarning aralashmasi 
hisoblanadi. OFDMA afzalliklari ko‘p nurlilikni barqaror so‘ndirish 
va chastota bo‘yicha ajratish tufayli hatto yagona foydalanuvchi 
OFDM afzalliklaridan boshlanadi. Modomiki, ko‘p stansiyali ulanish 
raqamli ko‘rinishda bajarilgan ekan (Fure tez o‘zgartirishigacha – 
IFFT), chastotalar polosasi kengligini dinamik va samarali taqsimlash 
mumkin. Bu foydalanuvchilarga yaxshi xizmat ko‘rsatish uchun vaqt 
va chastota slotlarini tanlash algoritmlarini birlashtirishga imkon 
beradi. 
OFDMAning OFDMga nisbatan yana bir sezilarli avzalligi
uning uzatish quvvatini kamaytirishning potensial imkoniyatlari, 
shuningdek 
matematik 
kutishga 
(PAPR 
– Peak-to-Average 
Power Ratio) maksimum quvvatga nisban talablarni kamaytirilishi 
imkoniyati hisoblanadi. PAPR muammosi, ayniqsa, “yuqoriga” 
yo‘nalishda uzatishda o‘tkir turibdi, bu yerda quvvat samaradorligi va 
quvvat amper soatlari narxi katta qiziqtirishga ega. 
To‘liq chastotalar polosasi kengligini bitta yacheykada ko‘plab 
mobil stansiyalari (MS) orasida taqsimlashda har bir MS faqat uncha 
katta bo‘lmagan nimtashuvchi chastotalar nimto‘plamini ishlatadi. 
Shuning uchun har bir MS pastroq PAPR nisbatli va agar bu to‘liq 
chastotalar polosalari kengligida uzatilganidagiga qaraganda pastroq 
to‘liq quvvatda uzatiladi. Pastroq ma’lumotlarni uzatish tezligi va 
keskin ortadigan ma’lumotlar OFDM, TDMA yoki CDMAdagiga 
qaraganda OFDMAda ancha samarali qayta ishlanadi. Maksimal 

---

109 
yuqori quvvatda butun polosalar kengligi bo‘yicha OFDMA o‘sha bir 
bir quvvatni ishlatish bilan o‘sha tezlikda uzoq vaqt uzatishga imkon 
beradi.