Maʼlumotlarni uzatish maʼlumotlar almashinuvi

Maʼlumotlarni uzatish (maʼlumotlar almashinuvi, raqamli uzatish, raqamli aloqa) — maʼlumotlarni uzatish kanali orqali elektraloqa vositalari orqali nuqtadan nuqtaga yoki bir nuqtadan bir nechta nuqtaga signallar shaklida maʼlumotlarni (raqamli bit oqimini) jismoniy uzatishdir, odatda hisoblash texnikasi vositalari bilan keyingi ishlov berish uchun uzatiladi. Bunday kanallarga mis simlar, optik tolalar, simsiz maʼlumotlar uzatish kanallari yoki saqlash moslamalari misol boʻladi.
Garchi analog aloqa doimiy oʻzgaruvchan raqamli signalni uzatish boʻlsa-da, raqamli aloqa xabarlarning uzluksiz uzatilishidir. Xabarlar oʻzida chiziqli kodni (oʻtkazish polosasida) bildiruvchi impulslar ketma-ketligini mujassam etadi yoki raqamli modulyatsiya usuli yordamida doimiy oʻzgaruvchan toʻlqin shakli toʻplami bilan cheklanadi. Ushbu modulyatsiya usuli va unga mos keladigan demodulyatsiya modem uskunalari tomonidan amalga oshiriladi.
Uzatiladigan maʼlumotlar kompyuter yoki klaviatura kabi maʼlumotlar manbasidan keladigan raqamli xabarlar boʻlishi mumkin. Bu analog signal ham boʻlishi mumkin — impuls-kodli modulyatsiya (PCM) yoki yanada rivojlangan manba kodlash sxemalari (analog-raqamga oʻtkazish va maʼlumotlarni zichlash) yordamida bit oqimida raqamlashtirilgan telefon qoʻngʻirogʻi yoki videosignal. Manbani kodlash va dekodlash kodek yoki kodlash uskunasi yordamida amalga oshiriladi.

Telekommunikatsiyada ketma-ket uzatish belgi yoki boshqa maʼlumotlar ob’ektini ifodalovchi signal elementlarini uzatish ketma-ketligidir. Raqamli ketma-ket uzatish — bu bitta sim, chastota yoki optik yoʻl orqali bitlarni ketma-ket yuborishdir. Parallel uzatishga qaraganda kamroq signalni qayta ishlash va xatolik ehtimoli kamroq boʻlgani uchun, har bir alohida oqimda maʼlumotlar tezligi tezroq boʻlishi mumkin. Ushbu mexanizm uzoq masofalarda ishlatilishi mumkin, chunki tekshirish raqami yoki bit juftligi osongina uzatilishi mumkin.
Telekommunikatsiyada parallel uzatish — bu bir belgi yoki boshqa maʼlumotlar ob’ektining signal elementlarini bir vaqtning oʻzida uzatilishidir. Raqamli aloqada parallel uzatish mos keladigan signal elementlarini ikki yoki undan ortiq yoʻllar boʻylab bir vaqtning oʻzida uzatishni anglatadi. Bir nechta elektr simlaridan foydalangan holda, bir vaqtning oʻzida bir nechta bit uzatilishi mumkin, bu ketma-ket uzatishga qaraganda yuqori uzatish tezligiga erishishga imkon beradi. Ushbu uslub kompyuterda ichki maʼlumotlar shinalarida va baʼzan printerlar kabi tashqi qurilmalarda qoʻllaniladi. Bu bilan bogʻliq asosiy muammo „qiyshiqlikdir“, chunki parallel uzatishdagi simlar bir oz boshqacha xususiyatlarga ega (atayin emas) boʻladi, shuning uchun baʼzi bitlar boshqalardan oldin kelishi mumkin, bu esa xabarni buzishi mumkin. Juftlik biti xatolarni kamaytirishga yordam beradi. Biroq, parallel maʼlumotlarni uzatishda elektr simi uzoq masofalarda ishonch darajasi kamroq hisoblanadi, chunki uzatishning buzilishi ehtimoli koʻproq boʻladi.

Aloqa kanallarining turlari

• 
  Simpleks
  
• 
  Yarimdupleks
  
• 
  Dupleks
  
• 
  Nuqta-nuqtali
  
• 
  Koʻp nuqtali
  
  • 
    Shina
    
  • 
    Halqa
    
  • 
    Yulduz
    
  • 
    Uyalashgan topologiya
    
  • 
    Simsiz tarmoq