Maǵliwmatlar bazasi, olardiń TÚrleri tema: Maǵlıwmatlardın informaciyalıq modelleri Reje

Sonday etip, bilimlerdi súwretlew tómendegishe boladı:
1. Túsnikler (matematikalıq hám matematikalıq emes)
2. Faktlar
3. Kaǵıydalar, baylanıslar, nızamlar
4. Algoritmler hám proceduralar
Mashqalanı sheshiwde bilimler bazasınan tuwrıdan-tuwrı paydalanın sheshim alıw mexanizimi (qıdırıw sistemaları nátiyjeleri)-izleniw, jobalastırıw, sheshim tártibi menen támiynlenedi. Qarar qabıl etiw mexanizimi maǵlıwmatlar bazasınan sawallarǵa juwaplar alıw, maǵlıwmatlar bazasında saqlanǵan túsnikler boyınsha rawajlandırıw ushın sheshilerdi alıw imkaniyatın beredi.
Sorawlar úlgileri:
•kórsetilgen shártti qanıqtıratuǵın ob’ektti tabıń;
• Usı jaǵdayda qanday háreket etiw kerekligi hám t.b.
Interfeys- joqarı dárejedegi tilde, bilimler bazası sistemasına tiyisli bolǵan ámeliy tarawda qániygeniń profesional tilge jaqın bolǵan bilimler bazası hám sheshimdi alıw mexnizimi menen islewdi támiynleydi.
Bilimler bazasın sistemasın jdaratıw ushın tómendegi qurılmalardan paydalanıw múmkin:
1. Dástúriy programmalastırıw tilleri- C++, BASIC, Paskal, Lisp hám basqalar. Ásirese, bul seriyada Lisp funktsional programmalastırıw tili. Onıń tiykarǵı qásiyetleri: maǵlıwmatlar dizim formasında usınıs etilgen sheshilerdi sheshiw ushın paydalanǵan.
2. Maǵlıwmatlardı kórsetiw ushın tiller (mısalı, Prolog) – maǵlıwmatlardı táriplewdin ózine tán qurılması hám ishki qıdırıw sistemasınıń payd bolıwı.
Logikalıq model-subektler ushın olardıń atributları, tarifleri hám sheklerdi anıqlaw arqalı koncuptual ráwishte keńeyip baradı, subektler dúzilisi hám olar ortasındaǵı baylanıslardı belgileydi.⁷
Konceptual (infologikalıq model) dizayin – domenniń semantik modelin qurıw, yaǵnıy joqarı dárejedegi abstrakciyalardıń informaciya modeli. Bunday model hesh qanday arnawlı maǵlıwmatlar bazasınıń model sisteması hám maǵlıwmatlar modeli baǵdarsız jaratıladı. "Semantik model", "konceptual model" hám "infologikalıq model" atamaları bir qıylı mániske iye. Buǵan qosımsha ráwishte, sol kóz qarastan «maǵlıwmatlar bazası modeli» hám «domen modeli» (máselen, «maǵlıwmatlar bazası konceptual modeli» hám « konceptual domen modeli») sózleri teń dárejede isletiliwi múmkin, sebebi bunday model’ haqıyqat hám usı haqıyqat ushın mólsherlengen maǵlıwmatlar bazası.
Maǵlıwmatlar bazasınıń konceptual modeliniń ózine tán túri hám dúzlisi usı maqset ushın tańlanǵan rásmiy apparat tárepinen belgilendi. Ádette diagrammaları usaǵan grafik belgiler isletiledi.
Kóbinese maǵlıwmatlar bazasınıń konceptual modellerine tómendegiler kiredi:
• Informaciya obektlerdiń klasifikaciyası yaki tema maydanıń koncepsiyaları hám olar ortasındaǵı óz ara baylanısı.
• Integraciya sheklewiniń táripi, yaǵnıy kúndelik maǵlıwmatlar mánisi hám olar ortasındaǵı qatnas talapları.
• Konceptual modelin islep shıǵıwda, islep shıǵıwshınıń barlıq say-háreketleri, tiykarınan, maǵlıwmatlardı dúziw hám olardıń óz-ara baylanıslarına baǵdarlanǵan bolıwı kerek.
Obekt – bul biz saqlaytuǵın maǵlıwmatlar sistemasınıń elementi. Maǵlıwmatlar bazası teoriyasında ob’ekt dep ataladı.
Klass – bir qıylı qásiyetlerge iye bolǵan ob’ektler toplamı.
Qásiyti – bul obektlerdiń ózine tán ózgesheliklerin kórsete biliw.
Identifikator-moduldegi hár bir atributqa jeke at bolıw kerek.
Hár qanday saqlaw qurılma modelin qollawda atiribut kóbineshe maǵlıwmatlar maydanı yaki ápiwayı maydan dep ataladı.
Konceptual model tańlanǵan MBBS menen sáykes keletuǵın maǵlıwmatlar modeli-logikalıq (sırtqı) modelge awdarma islenedi. Bul maǵlıwmatlar tártibi hám saqlaw ornınan qaramastan, maǵlıwmatlar elementleri ortasındaǵı logikalıq baylanıslardı sáwlelendiredi.
Bunday jaǵdayda, sırtqı model’ paydalanıwshılardıń logikalıq model’ tiykarında qabıl etiletuǵın pikirlerine sáykes keledi, konceptual talaplar bolsa dáslep paydalanıwshılar tárepinen jaratılǵan pikirlerdi sáwlelendiredi.
Maǵlıwmatlar ǵárezsizlik dárejeleri maǵlıwmatlar bazası dizaynı anıqlıǵı menen anıqlanadı. Domen ob’ektlerin kompleks analizlew hám olardıń óz-ara baylanısı bar bolǵan sırtqı modellerge tásir etpewi kerek bolǵan maǵlıwmatlar talaplarına tásirin kemeytiredi. Bul maǵlıwmatlar ǵárezsizliginiń birinshi dárejesi bolıp tabıladı.
Keyin ala, logikalıq modelin fizikalıq saqlaw quralına- maǵlıwmattıń jaylastırıwın, oǵan kiriw usılların hám indekciyalaw texnikasın belgileytuǵın fizikalıq (yaki ishki) modelge baylanadı.
Bunday jaǵdayda sırtqı modeldegi maǵlıwmatlar saqlanǵan fizikalıq yad túri yaki bul maǵlıwmatlarǵa kiriw usılları menen baylanıs joq. Usı qaǵıyda maǵlıwmatlar ǵárezsizliginiń ekinshi dárejesin sáwlelendiredi.