Maǵliwmatlar bazasi, olardiń TÚrleri tema: Maǵlıwmatlardın informaciyalıq modelleri Reje

Soraw hám tapsırmalar
1.Bilimler sisteması degenimiz ne?
2.Bilimlerdi súwretlew modelleri qanday boladı?.
3. Qanday model túrleri bar?
4.Freymli modeli degenimiz ne?
5. Algoritimli (proceduralı) bilim degenimiz ne?

Ekspert sistemalar
Búgingi ósip baratırǵan informaciyalardıń aǵısı, informaciyalıq texnologiyalardıń kóp túrliligi, komp’yuterde sheshiletuǵın máselelerdiń quramalasıp barıwı usı texnologiyalardan paydalanıwshınıń aldına bir katar wazıypalardı qoydı. Kerakli variantlardı tańlaw hám qaror qabıl qılıw islerin insannan EEMge ótkeriw máselesi júzege keledi. Bul wazıypasın sheshiwjollarınan biri - bul ekspert sistemaların jaratıw hám paydalanıw bolıp tabıladı. Ekspert ózinen kelip shıǵıp sharayattı analizleydi hám paydalı informaciyanı anıqlap aladı, ilajı bolmaǵan jollardan waz keshken halda qarar qabıl ediwdiń eń maqul jolların tabadı.
Ekspert sisteması - bul ayrım tema tarawlarında bilimlerdi toplaw hám qollaw, shólkemlestiriw usılları hámde qurallarınıń jıynaǵı bolıp tabıladı. Ekspert sisteması qánigelerdiń joqarı sapalı tájiriybesine súyengen halda qarordı tańlawdıń waqtında al’ternativ variantlardıń kópligi ushın jáne de joqarı nátiyjege erisedi. Strategiyanı dúziw processinde jańa faktorlardı bahalap, olardıń tásirin analizleydi.
Ekspert sistemaları jasalma intellektten paydalanıwǵa tiykarlanadı.
Ekspert sistemaların informaciyalıq sistemalardıń klassı sıpatında kórip shıǵıw múmkin. Ol paydalanıwshınıń ırazılıǵına qaramastan maǵlıwmatlardı analizlew hámde redakciyalaw, qarardı analizlep qabıl etiwshi, analizlew hám klassifikaciyalaw wazıypaların orınlay alatuǵın maǵlıwmatlar hám bilimler bazasına iye. Yaǵnıy ekspert sistemaları keletuǵın informaciyalardı toparlarǵa ajıratadı, juwmaqlar shıǵaradı, identifikaciyalaydı, diagnoz qoyadı, keleshekti kórip biriwge úyretedi, túsindirip beredi h.t.b.
Keyingi waqıtları jaslama intellekt boyınsha izertlewlerdiń nátiyjesinde ǵárezsiz ekspert sistemasın yamasa bilimler injeneriyası qáliplesti. Bul baǵdardıń wazıypasına insan ekspert ushın qıyın dep esaplanǵan, tapsırmalardı sheshiw ushın bilimlerden hám processlerdi kiritiwden paydalanıwshı programmalardı islew hám izertlew kiredi. Ekspert sistemalardı ulıwma áhmiyetli bolǵan jasalma intellekt sistemasına kiritiliwi múmkin, berilgen processlerdi ǵana orınlamay, al izlew meteprocedurası generaciya qılınadı hám jańa anıqtapsırmalardı sheshiw processlerinde paydalanıladı.
Ekspert sistemalarına úlken qızıǵıwlar úsh túrdegi sebepli júzege kelgan:
- birinshiden, olar rásmiy bolmaǵan tarawlarda keń kólemli tapsırmalardıń sheshimine baǵdarlanǵan;
- ekinshiden, ekspert sistemasınıń járdeminde programmalastırıwdı bilmeytuǵın qánigeler, ózlerin qızıqtırǵan qosımshalardı óz betinshe jarata alıwı, esaplaw texnikalarınan paydalanıw sheńberin birden keńeytiw imkanın beredi;
- úshinshiden, ekspert sistemaları tapsırmalardı ámeliy sheshiwde ekspert sistema menen úskenelenbegen insan–ekspert imkaniyatlarınan ústin keletuǵın nátiyjelerge erisedi. Ekspert sistemaları házirgi waqıtta hár túrli tarawlarda qollanılmaqta. Ekspert sistemaları integral mikrosxemalardı joybarlawda, nasazlıqlardı dúzetiwde hám programmalardı avtomatlashtırıwda keń tarqaldı. Ekspert sistemaların qollaw:
- itegral mikrosxemalarlı joybarlaw miynet ónimlerin úsh ese asıradı, bunda ayırım operaciyalardı orınlaw 10-15 mártege shekem tezlesedi;
- qurılmalardaǵı nasazlıqlardı izlew 5-10 mártege shekem tezlesedi;
- programmistlerdiń miynet ónimdarlıǵı programmistleriniń miynet ónimdarlıǵı 5 mártege shekem tezlesedi;
- oqıwshılardı kásiplik tayarlıqlardaǵı individual isleri ushın ǵárejetlerdi 8-12 mártege shekem qısqartıw imkanın beredi.
Búgingi kúnde ekspert sistemalardı tómendegi qosımshalar boyınsha jaratıw isleri alıp barılmaqta:
- mlliy hám xalıq aralıq konfliktler shıqpastan aldınıraq eskertiw hám kompromissli sheshimlerdi izlew;
- krizisli jaǵdaylarda qararlar qabıl etiw;
- nızam tártiplerin saqlaw;
- nızamshılıq;
- tálim;
- resurslardı rejelestiriw hám bólistiriw;
- basqarıwdıń shólkemlestiriw sistemaları (Ministrler Kabineti municipialitet, shólkem) hám basqalar.
Ekspert sistemalarınıń islenbeleri hám izertleniwi rawajlanǵan mámleketlerdiń informaciyalastırıw boyınsha programmalastırıwdıń tiykarın quraydı. Bunday programmalardı ótkeriwge kópǵana ǵárejetler ajıratılǵan hám búgingi kúnde de bunday programmalardı orınlawda oǵan bolǵan qızıǵıwshılıq artıp barmaqta. 1988 jıldıń basında Evropa ekonomikalıq birgelikte islesiw jámiyeti Esprit ti assignaciyalawdı kóbeytiwge qarar qabıl qıldı. AQSh da strategiyalıq komp’yuter programmasın assignaciyalash ózgermedi, biraq (jańa programmalardıń qabıl qılınǵanlıǵı hámde jeke firmalardıń ǵárejeti bolıp tabıladı) ekspert sistemalarına qılınǵan ǵárejetler tekǵana 1987 jılda 1 mlrd dollardan astı.