Malakasini oshirish instituti tabiat bilan tanishtirish

---

1 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI MAKTABGACHA TA’LIM VAZIRLIGI 
 
MAKTABGACHA TA’LIM MUASSASALARI RAHBAR VA 
MUTAXASSISLARINI QAYTA TAYYoRLASH VAULARNING
MALAKASINI OSHIRISH INSTITUTI 
TABIAT BILAN 
TANISHTIRISH 
METODIKASI 
(Maktabgacha ta’lim muassasalari tarbiyachilari uchun) 
Toshkent-2019 

---

2 
Mualliflar: 
D.T.Maxmudova, 
M.Isxoqova, 
N.F.Abdunazarova, 
I.Otaboev, 
M.Fayzullaeva, M.Rustamova, S.Raximova, M.Muxamedova 
Taqrizchilar:
1.Toshkent pedagogika koleji o’qituvchisi
D.Karimova 
KIRISH 

---

3 
Maktabgacha yoshdagi bolalarni har tomonlama kamol toptirish va 
tarbiyalashning eng samarali usullaridan biri bu tabiat bilan tanishtirishdir. Tabiat 
— bolani ma’naviy boyitishning bitmas-tuganmas manbaidir. Bolalar doimo u yoki 
bu shaklda tabiat bilan aloqada bo’ladilar. Ularni yam-yashil o’tloqlar, anvoi gullar, 
kapalaklar, qo’ng’izlar, qushlar, hayvonlar, suzib yurgan bulutlar, pag’a-pag’a 
yog’ayotgan qor uchqunlari, jilg’a va ko’lmaklar o’ziga jalb qiladi. O’simlik hamda 
hayvonotlarning xilma-xil olami bolalarda tabiatga nisbatan jonli qiziqish va havas 
uyg’otadi, ularni faoliyatga undaydi. Tabiat bilan muloqotda bo’lish bolalarda atrof-
olam haqida realistik bilim, jonli mavjudotga insoniy munosabatda bo’lishni 
shakllantirishga yordam beradi. 
Bolani tabiat bilan tanishtirish, uni tabiatni tushunishga o’rgatish, tabiatga 
ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo’lishni tarbiyalash maktabgacha ta’lim 
muassasalarining eng muhim vazifasidir. Maktabgacha yoshdagi bolalarni tabiat bilan 
tanishtirish jarayonida tabiatga nisbatan ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo’lishni 
tarkib toptirishga katta e’tibor beriladi. Bolalar tabiat haqida juda bo’lmaganda ilk 
bilimlarni egallab olib, o’simliklarni o’stirish, hayvonlarni parvarish qilishning oddiy 
usullarini o’rganib, tabiatni kuzatish, uning go’zalliklarini ko’ra olishni bilib olgan 
taqdirdagina ularda tabiatga nisbatan ehtiyotkorlik va g’amxo’rona munosabatda 
bo’lishni tarbiyalash imkoniyati tug’iladi. Bolalarda tabiatga jonajon o’lka, ona-
Vatanga muhabbat xuddi mana shu asosda shakllanadi. 
SHunga ko’ra maktabgacha ta’lim muassasalarida murg’ak qalblarga ta’lim-
tarbiya berayotgan tarbiyachilarning oldilarida eng muhim vazifalaridan biri ham 
bolalarning tabiat go’zalliklarini ko’ra bilishi, uni sevishi, tabiatda yuz beradigan 
voqea-hodisalar haqida to’g’ri tushunchaga ega bo’lishi, qolaversa tabiat yaratgan 
boyliklardan oqilona foydalanish ruhida tarbiyalashdan iborat bo’lmog’i lozim. 
O’quv qo’llanmada Maktabgacha ta’lim vazirligi tomonidan joriy etilgan 
O’zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga 
qo’yiladigan Davlat talablari, ―Ilk qadam‖ Davlat o’quv dasturida berilgan yillik 
mavzuviy reja asosida oy mavzulari va hafta mavzulariga asoslanib, O’zbekistonning 
o’ziga xos etnik xususiyatlari, geografik iqlimi, tabiiy xususiyatlari o’rin olgan 
hamda amaliyotda erishilgan yutuqlar asosida ta’lim-tarbiya haqida nazariy g’oyalar 
berilgan. 
Qo’llanma maktabgacha yoshdagi bolalarning har bir yosh bosqichiga xos 
psixofiziologik xususiyatlarini hisobga olgan holda ilk yoshdagi kichik guruhdan to 
maktabgacha tayyorlov guruhi uchun mo’ljallangan bilim va ko’nikmalar hajmini o’z 
ichiga oladi. 
Bo’lajak maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyachilari uchun eng muhimi, 
ta’lim-tarbiya tizimini tushunib olish, tabiat bilan tanishtirishning shakl, metod va 
uslublarini, shu bilan birga, bolalarning bilim-faoliyatlariga rahbarlik qilishni 
o’rganib olishdir.