Malakasini oshirish instituti tabiat bilan tanishtirish

Xonaki tok
(Toklar oilasi). Vatani—ikkala yarim shar tropiklari. Yog’ochlanib 
boradigan poyalari va tayanchga chirmashib oladigan jingalaklari bo’ladigan ko’p 
yillik liana; yosh jingalaklari to’g’ri bo’ladi, keyin tayanchga chirmashib olganidan 
so’ng bular xuddi prujinadek o’ralib, poyani tayanchga tortadi; poyasi yana 
tortilishda davom etaveradi, qari jingalaklari esa qurib ketadi. 
Uy sharoitlarida xonaki tokning uchta tur-xili tarqalgan: vitis — uzunligi bir necha 
metrga boradigan poya va murakkab-barmoqsimon yiriq-yirik barglar chiqaradigan 

---

47 
yirik o’simlik. Barglari 3—5 ta barg plastinkasidan tashkil topgan bo’lib, yuqori 
tomoni silliq, pastki tomoni tuk bilan qoplangan; yosh poyalari va jingalaklari ham 
tuk bilan qoplangan bo’ladi; 
tsissus antarktika 
— poyalari ingichkaroq bo’ladigan 
kichikroq o’simlik, barglari tuxumsimrn shaklda bo’lib, oddiy, to’q rangli, qattiq, 
navbatma-navbat joylashgan uzun-uzun barg bandlari bor; bargining cheti tishli; 
roytsissus,— uch bo’lakli kichikroq murakkab-barmoqsimon barglar va chirmashib 
o’sadigan ingichka poyalar chiqaradigan o’simlik. 
Xonaki toknint hamma tur-xillari o’rtacha yorug’likka ko’nib ketaveradigan va 
nisabatan kamroq suvga muhtoj bo’ladigan kamtalab o’simliklardir. Yosh tuplari, 
ayniqsa roytsissus, yoyilib o’sadigan o’simlik sifatida o’z holicha qo’yib qo’yiladi, 
lekin qari tuplariga tuvagiga qo’yib qo’yilgan shoticha yoki devorga tortilgan 
tizimchalar ko’rinishida tayanch juda zarur bo’ladi. Tokning hamma turlari qishlab 
chiqqan, novdalaridan olingan qalamchalaridan ko’paytiriladi. Qalamchalari ancha 
uzoq ildiz oladi va dastlabki paytda sekin, keyinchalik tez o’sib boradi (ayniqsa vitis, 
u yiliga bir yarim metrcha o’sib oladi).