Malakasini oshirish instituti tabiat bilan tanishtirish

TSiklamen
(Navro’zgullar oilasi). Vatani — Kichik Osiyo. CHiroyli gullaydigan 
past bo’ylikkina o’simlik, ildizi yaqindan uzun-uzun bandli barglar va engashib 
turadigan yirik-yirik chiroyli gullar chiqaradi, barglari tuxumsimon shaklda ola-bula 
kumushsimon-yashil rangda, gullari g’alati shaklli va rango-rang tusli bo’ladi. 
Qishda, oktyabrdan to martgacha gullaydi. TSiklamenninger yer osti qismi — 
tuganak. 
Bu o’simlikka yorug’lik ko’p va xona salqin bo’lishi kerak. (ba’zan uni deraza 
romlari orasiga qo’yib qo’yiladi). Vaqt-vaqtida, lekin oshirib-toshirib yubormasdan 
sug’orilib turiladi, suvni, yaxshisi, tuvagining tagidan bergan ma’qul. Ana shunday 
sharoitlarda bu o’simlik shig’ab gullaydi. Gullari tushib ketganidan keyin beriladigan 
suv kamaytiriladi. O’sishga boshlashi oldidan (may — iyunьь oyida) o’simlikni 
yangi tuproqqa ko’chirib, soyozroq qilib ekiladi, tuproq aralashmasi yengil, oziqli 
bo’lishi kerak. TSiklamen urug’laridan, yevropali formasi esa, bundan tashqari, 
tuganagini bo’lish va novdalarini tuprog’i bilan birga ajratib olish yo’li bilan 
ko’paytiriladi. 
TSiperus
(Qiyoqlar oilasi). Vatani — Afrika tropiklari. Bo’yi 50—60 sm gacha 
boradigan tik va ingichka poyalar chiqaradigan chiroyli o’simlik, psyalarining uchida 
kambar chiziqli barglar chiqargan soyavonsimon shox-shabbasi bo’ladi. Barglari ola 
bo’ladigan tur-xillari ham bor. Ahyon-ahyonda bir gullaydi. Gullari mayda, yashil, 
boshoqchaga to’plangan va poyasining uchida bo’ladi. Yaxshi parvarish qilib 
borilganida tup barglarining yuqorisida yosh o’simliklar paydo bo’ladi, bularni ona 
o’simlikdan ajratib olish mumkin 
TSiperus — botqoq o’simligi, shu sababdan xonadagi havo harorati 18° dan past 

---

48 
bo’lib turgan kunlardan boshqa vaqtlarda uni ko’p sug’orib turish kerak. 
TSiperus tupini bo’lish yo’li bilan, bolachalari va poyasidan kesib olib, suvga solib 
qo’yiladigan yoki nam qumga ekiladigan to’p barglaridan ko’paytiriladi. Ildiz 
olganidan keyin tuproqqa olib ekiladi. Bu o’simlikni sog’ tuproq bilan chim tuproq, 
torf va qumdan iborat tuproq aralashmasi solingan kichikroq tu-vakka har yili 
ko’chirib olib o’tqazib turiladi. TSiperus havosi nam bo’lib turadigan yorug’ xonada 
saqlanadi. 
Yarongul
(pelargoniya) Yarongullar oilasi. Vatani— Janubiy Afrika. Poyasi tik 
o’sib, sershox bo’ladigan o’simlik, barglari och yashil rangda bo’lib, dumaloq 
buyraksimon shaklda, kontsentrik ravishda joylashgan qo’ng’ir yoki sarg’ish rangli 
doiralari bor (bular bahorda ayniqsa yaxshi ko’rinib turadi). Bargining chetida oq 
yo’li bo’ladigan ola, bargli tur-xillari bor. 
Pelargoniya ko’p va uzoq muddat gullab turadi. Gullari oq, pushti, och pushti, oddiy 
yoki seryaproq, soyavonsimon to’pgulga to’plangan bo’ladi. Yarongul oftob tushib 
turadigan joylarni yoqtiradi, qishda unga qo’shimcha yorug’lik berib turish tavsiya 
etiladi, aks holda o’simlik juda bo’y cho’zib, g’ovlab ketadi. Qishda o’rtacha 
miqdorda, yozda mo’l-ko’l sug’orib turiladi. Yarongulni 4:4:1 nisbatdagi chim, bargli 
tuproq va qumdan iborat yengil tuproq aralashmasi solingan bir muncha kengroq 
tuvakka ko’chirib olib o’tqazib turish o’rinlidir, shunda yayrab, yaxshi o’sadi. Qish 
oxiri — bahor boshlarida yarongul novdalarini uzunligining 1/3 qismigacha kesib 
qo’yish kerak; bu — o’simlikni sershox shaklga kiritadi va gullashini jonlantiradi. 
Yarongul issiq nam joyda ildiz oldiriladigan qalamchalaridan ko’paytiriladi, 
pelargoniya ko’pincha gulzorlarga ham ekiladi.