Malakasini oshirish instituti tabiat bilan tanishtirish

Balьzamin, xinagul
(Xinagullar oilasi). Vatani— Afrika tropiklari. Qamtalab, 
shig’al gullaydigan kichikroq o’simlik, och yashil tusli sershira poyalari juda ko’p 
shoxlab o’sadi. Poyalarida och tusli yaltiroq barglari navbatma-navbat joylashgan, 
barglari kichikroq bo’lib, shakli tuxumsimon, barg bandlari uzun; bargining cheti 
tishchali. Xonaki xinagul bir talay gul chiqarib, uzoq gullab turadi, gullari och pushti 
yoki pushti rangda, goho binafsha yoki oq rangda, oddiy yoki seryaproq, pixchali
bo’ladi. Ular barg qo’ltiqlarida turadi. Xinagulning to’q yashil yoki to’q qizil 
barglar va to’q qizil yirik-yirik gullar chiqaradigan tur-xillari ham bor. Xinagul tez 
o’sadigan, yorug’liksevar o’simlikdir, har qanday tuproqda ham o’saveradi, le-kin 
yengil oziqli tuproq aralashmasini afzal ko’radi. Xinagulni qishda kamroq, yozda 
mo’l-ko’l sug’orib turiladi; tik quyosh nuridan pana qilib qo’yiladi. Xina-gullar tez 
qarib qoladi va yoshartirib turishni talab qiladi. Qalamchalardan undirib olingan yosh 
o’simliklar yaxshiroq gullaydi. Xonaki xinagul urug’lari va qalamchalaridan 
ko’paytiriladi, qalamchalari yaxshi tutib olib, tez o’sadi va ekilganidan taxminan 

---

33 
yarim yildan keyin gulga kiradi. 
Begoniya Reks, shohona begoniya (Begoniyalar oilasi). Vatani — Yava oroli. Bu — 
manzarali-bargli begoniyalarning eng chiroyli xili. Past bo’yli o’simlik bo’lib, poyasi 
yoyilib, buralab-buralib o’sadi va pastga osilib tushadi, unda bir talay to’kilib ketgan 
barglarining izi ko’rinib turadi. Barglari yirik, ranggi juda chiroyli — ba’zi navlarida 
kumushsimon hol tashlagan to’q qizil rangda, boshqalarida kumushsimon-pushti, 
cheti to’q qizil jiyakli, zumraddek yashil, kumushsimon tus aralash qo’ng’irnamo 
bo’ladi va hokazo. Barglarining chetlari tekis yoki qirqilgan. Barglari qattiq siyrak 
tuklar bilan qoplangan bo’lib, bandlari uzun-uzun. Bu begoniya och tusli ko’rimsiz 
mayda gullar chi-qarib gullaydi (o’simlik kuchini gullari olib qo’y-masligi uchun 
ularni chimdib olib tashlanadi). Begoniyani 1:2:1:2 nisbatdagi bargli, chirindili, torfli 
tuproq va qumdan iborat yengil tuproq aralashmasi solingan sayozgina tuvakka ekkan 
ma’qul. Yozda begoniya mo’l-ko’l qilib, qishda o’rtacha darajada, yaxshisi, iliq suv 
bilan sug’orib turiladi. Begoniyalar o’stiriladi-gan xonada havo nam bo’lib turishi 
kerak (begoniyaga suv purkash mumkin emas — barglaridagi tuklar suv tomchilarini 
tutib qoladi, natijada barglarda xunuk qo’ng’ir dog’lar paydo bo’ladi). O’simlikni tik 
quyosh nuridan pana qilib qo’yish kerak. Reks begoniya barglari bor ildizpoyasini 
bo’lish yo’li bilan, bargli qalamchalari yoki bandi bilan birga kesib olib, suvga qo’yib 
qo’yilgan barglaridan ko’paytiriladi.