Malakasini oshirish instituti tabiat bilan tanishtirish

Asparagus, sparja, sarsabil
(Piyozgullilar oila-si). Vatani— sharqiy yarim sharning 
mo’’tadil iqlim-li va iliq oblastlari. 2 turi — patsimon asparagus va SHprengern 
asparagusi ko’proq ekiladi. Asparagus-larning barglari reduktsiyaga uchrab mayda-
mayda par-dasimon tangachalarga aylanib qolgan. Barglar vazi-fasini kambar yupqa 
plastinkalar, bargsimon shoxcha-lar — kladodiylar bajaradi. Ikkala turi ham ampelь 
o’simliklardir, ya’ni osilib tushadigan poyalar chiqa-radi. Asparaguslarning yer osti 
qismlari tuganaklar ko’rinishida yo’g’on tortgan ildizlardan iborat bo’lib, ularda oziq 
moddadar bor. Asparaguslar yorug’lik sevadigan o’simliklardir, shunga ko’ra 
yorug’lik kamroq joyda yaxshi o’smaydi. Quruq havoga chidash bermaydi. 
(«ignachalari» — kladodiylari sarg’ayib, to’kilib ketadi). O’tacha darajada sug’orib 
turish, 2—3 yil ora-lab 2:2:2:1 nisbatdagi chim tuproq, bargli tuproq, chi-rindili 
tuproq va qumdan iborat tuproq aralashmasiga ko’chirib olib o’tqazib turish talab 
ztiladi. 
Yog’ochlanib boruvchi tik yoki chirmashib o’sadigan novdalar va to’q yashil rangli 
ingichka kladodiylari bo’-ladigan shoxchalar chiqaradigan patsimon asparagusning 
bir necha tur-xillari bor: baquvvat (kladodiylari bir muncha kalta bo’ladigan), 
ingichka (kladodiylari kam bo’ladigan), past bo’yli va jajji asparaguslar shular 
jumlasidandir. 
Uzunligi 2 m gacha boradigan bir talay egiluvchan novdalar chiqaradigan, 
kladodiylari, xuddi shoxchalari singari och yashil rangda bo’lib, kattaligi 2—5 sm 
keladigan, gullari oqish-pushti bo’ladigan SHprengeri asparagusining bir nechta tur-
xili: xonaki (novdala-ri 40 sm cha bo’ladi), ola-bula, popuksimon, o’roqsimon va 
boshqa xillari bor. 
Aspidistra
(Piyozgullilar oilasi). Vatani — Yaponiya. Ildiz poyali doimo yashil 
o’tsimon o’simlik, cho’ziq ellips shaklida bo’ladigan to’q yashil rangli terisimon 
barglar chiqaradi, barglarining bandi uzun-uzun bo’ladi. Yesh barglari naycha holida 
o’ralgan och yashil rangda bo’ladi, keyin ular yozilib, to’q rangga kirib boradk. Qari 
o’simliklar ba’zan gullaydi. Gullari qo’ng’irnamo-sariq rangda, ko’rimsiz bo’lib, 
ildizpoya-sining yer,ga shundoqqina yaqin joyida to’p gullar hosil qiladi. Eng 
chidamli va kam talab o’simliklarning biri; soyaga, nam yetishmasligiga, havoning 
chang va gaz bosgan bo’lishiga, keskin harorat o’zgarishlariga yaxshi bardosh beradi. 
Ildizpoyasini bo’lish yo’li bilan ba-horda ko’paytiriladi, shu bilan birga har bir ayrim 
qismida 4—5 dona bargi bo’lishi kerak. Aspidistrani 2—3 yilda bir marta, fevralь — 
mart oylarida ko’chirib olib o’tqaziladi. CHiroyli bo’ladigan ola-bula turlari ham bor, 
ular odatdagi aspidistraga qara-ganda nozikroq, sertalabroq bo’ladi, sekinroq o’sadi, 
oftob bo’lishini talab qiladi, oftobsiz joyda barg-larining ola-bula (oq yoki tillarang) 

---

32 
tusi yo’qolib ketadi.