Maktabgacha yoshdagi

O‘zaro baholar. Bolalar o‘z tengdoshlariga berayotgan 

baho lar dastlabki hollarda tarbiyachi bahosini oddiy takror-

lanishidir. Uch-to‘rt yoshli bolalardan «Guruhda kim eng 

yaxshi bola?» deb so‘rashganda, «Lola, chunki u tez ovqatla-

nadi» yoki «Vali, chunki u aytganni qiladi» degan javobni be-

radi. Lekin sekin-asta baholar ma’noga ega bo‘lib boradi. Har 

xil o‘yin turlarini biladigan, o‘rtoqlari bilan o‘yinchoqlarini 

bo‘lishadigan, zaif larni himoya qiladigan va hakozo bolalar 

ijobiy baholanadigan bo‘ladi.

To‘rt-besh yoshdan boshlab, bolalar uchun guruh bahosi ju-

da muhim bo‘ladi. Ular o‘zlarini tengdoshlari ma’qul topmay-

digan harakatlardan tiyishga va ijobiy munosabatga erishishga 

intiladilar. Bolalar bog‘cha guruhida har bir bola, tengdosh-

larini unga bo‘lgan munosabatini bildiruvchi, aniq o‘ringa ega 

bo‘ladi. Katta shuhrat qozongan ikki-uch bola ajralib turadi:  

ular bilan ko‘plar do‘stlashishni, mashg‘ulotlarda birga 

o‘tirishni, ular ga o‘xshashni xohlashadi, ularning iltimoslarini 

mamnuni yat bilan bajarishadi, o‘yinchoqlarini bo‘lishishadi. 

Shu bilan bir qatorda tengdoshlari umuman suymaydigan 

bolalar ham topiladi. Ular bilan kam gaplashishadi, o‘yinga 

qo‘shishmaydi, ularga o‘yinchoqlarini berishni xohlashmaydi. 

Bolalarning qolgan qismi bu ikki «qutb» orasida joy topgan. 

Bolani qanday qabul qilishlariga sabab bo‘ladigan bir necha 

omillar mavjud: uning bilimi, aqliy rivoji, fazilatlari, boshqa 

bolalar bilan aloqa o‘rnata olishi, tashqi ko‘rinishi, jismoniy 

kuchi, chidamliligi va hokazo. Bola ning tengdoshlar guruhi-

dagi o‘rni ular tomonidan qanchalar qabul qi linganini, qan-

chalar e’tirof etilish xohishi amalga oshgan yoki osh maganini 

ko‘rsatadi.

---

378