Maktabgacha yoshdagi

Nazorat savollari:

1.  Tafakkur deb nimaga aytiladi?

2.  Tafakkurning nerv-fiziologik asosini nima tashkil etadi?

---

157

3.  Tafakkur turlari qanday?

4.  Xulosa chiqarishning qanday turlari bor?

5.  Tafakkur sifatlari deganda nimani tushunasiz?

6.  Analiz, sintez, taqqoslash operatsiyalari haqida nimalar-

ni bilasiz?

7.  Tasniflash va sistemalashtirishning farqi nimada?

8.  Muammoli vaziyat nima?

3.5. Nutq. Nutq haqida tushuncha

Kishilarning til vositasida o‘zaro munosabatda bo‘lish jara-

yoni nutq deb ataladi. Nutq va tilni aynan bir narsa deb hisob-

lash yaramaydi. Nutq odam boshqa kishilar bilan munosabatda 

bo‘lish maqsadida tildan foydalanish faoliyatidir. Har bir odam 

muomalani o‘zicha amalga oshiradi.

Kishilar nutq yordamida o‘z zamondoshlariga muayyan 

vaqtda nimalar yuz berayotganini xabar qilibgina qolmaydi-

lar, balki insoniyat to‘plagan bilimlarining hamma boyligini 

avloddan avlodga o‘tkazib beradilar ham. Bola nutqni egallab 

olgandan so‘ng o‘zi tugilgan jamiyat hayotida kishilar bilan 

munosabatda bo‘ladi. Til milliy xarakterga ega ijtimoiy tarixiy 

hodisadir. Turli kishilarda jumla tuzilishi ham bir-biridan farq 

qiladi. Agar bola biror sabablarga ko‘ra nutqni egallab olmasa, 

uning aqliy kamoloti juda past darajaga tushib qolgan bo‘lar 

edi. Yuqorida aytib o‘tilganidek tafakkur va nutq bir-biri bilan 

bog‘lanib ketgan. Odam o‘ylayotganda odatda fikrlar jumla-

lar tarzida, ichki nutq deb ataluvchi nutq tarzida ifoda etiladi. 

Darhaqiqat, bir-ikki so‘zni ichingizda aytmasdan turib, biror 

narsa haqida so‘zlab ko‘ringchi, siz bunga erisha olmaysiz.