Maktabgacha yoshdagi bolalarni tartib qoidalarga o’rgatishning pedagogik asoslari mavzusida yozgan mundarija kirish I bob. Maktabgacha yoshdagi bolalarni tartib qoidalarga o’rgatishning nazariy asoslari

8. Ijobiy munosabatni bildirish – bu tabiyachi yoki murabbiylarning bolalarni yoqtirishlari, bolalarga bo’lgan mehribonliklari, samimiy tabassumlari, do’stona harakatlari, bolalar bilan hamkorlikdagi va birgalikdagi o’yinlar orqali amalga oshiriladi hamda bolalar tomonidan maqtov sifatida qabul qilinadi.
9. Mehribonlik, e’tibor va g’amxo’rlik – tarbiyachi va murabbiylarning ayblanuvchiga nisbatan bo’lgan mehribonliklari, e’tibor va g’amxo’rliklarining hissiy natijasi.
10. Iltimos – bu insonparvarlik hislarini uyg’otuvchi usuldir.
11. Qiziqarli faoliyatga tortish – bolalarning qobiliyatini rivojlantiruvchi, boladagi yanada ko’proq iroda, bilim, javobgarlik – hissini yuksaltiruvchi tarbiyaviy ta’sir usulidir.
Salbiy holatlarga undovchi xarakterlarni yo’qotishga yordam beruvchi tarbiyaviy ta’sirlar nomlarini keltiramiz. Ular quyidagilardan iborat bo’lishi mumkin:
1. Yengil koyish – aybdor bola bilan bo’ladigan suhbat jarayoni bo’lib, unda suhbat jarayonida bolaning kamchiligi qayd etilib o’tiladi-da, suhbat maromida olib borilaveradi.
2. Jazo berish – bu bolalarda o’z qilgan ishiga o’kinish va boshqa bu ishini qaytarmaslik xohishini shakllantiruvchi tarbiyaviy ta’sir. Jazoning quyidagi turlari mavjud:
Jazo – mashq;
Jazo – chegaralash;
Jazo – tanbeh;
Jazo – shartlilik va h.k.
3. Ogohlantirish – bu bolada xavotir uyg’otuvchi va uning negizida noxush oqibatlarni yo’qotish xohishini uyg’otuvchi tarbiyaviy ta’sirdir.
Demak, pedagogik ta’sir usullari – bu aniq pedagogik vaziyat (holat)ni tashkil qilish usuli bo’lib, ular ma’lum qonun – qoidalar negizida bolalarda ijobiy ishlarga, o’z kamchiliklarini yo’qotishga undovchi yangi fikrlar va hissiyotlarni uyg’otadi.
Maktabgacha ta’lim muassasalarining ta’lim – tarbiyaviy faoliyatida uslubiy ishlari murakkab bo’g’in bo’lib, bu pedagogik jamoaning kasbiy faoliyatiga layoqati va shu asosdagi kasbiy mahoratining iste’moldagi ifodasidir. Bunday jarayonda pedagogik jamoaning bola bilan, guruh bilan o’zaro munosabatida to’g’ri yo’lni tanlashi, tarbiyaviy ishlarda ta’sir usullarini to’g’ri qo’llashi, tarbiyaviy ta’sirning shakl va uslublarini hamda qonun – qoidalarini yaxshi o’zlashtirgan bo’lishi, shuningdek, ta’lim – tarbiyaning tamoyillarini yaxshi bilishlari muhim ahamiyat kasb etadi.
Bular “Maktabgacha ta’lim muassasasi to’g’risida”gi Nizomda ham qayd etilgan. Maktabgacha ta’lim muassasasidagi pedagogik jamoaga rahbarlik uslubiy o’qishlar, pedagogik kengashlar orqali amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim muassasasidagi tarbiyaviy ishlarning asosiy yo’nalishlari bo’yicha dastlab barcha tashkiliy masalalar hal qilinadi va uslubiy ishlar amalga oshirila boradi. Bunday tadbirlarning asosiy mazmun – mohiyatini bolalar ma’naviyatli bo’lib katta bo’lishi tashkil etishi kerak, chunki bugungi yoshlarni ijtimoiy faollik va hushyorlikka da’vat etishga, o’zligini, o’z uyini himoyalashga oid ma’naviy va ma’rifiy ishlarni qilish ruhida tarbiyalash lozim.
Demak, maktabgacha ta’lim muassasasining har bir xodimi O’zbekiston o’ziga xos mustaqil taraqqiyot yo’lini tanlab olganligini, xalqimiz ma’naviyatiga qo’yilgan talablarni anglaganligini va ularga mos yoshlar tarbiyasiga qo’yilgan davlat talablarini ongli ravishda tushunib yetmoqlari zarur ekan. Buning uchun ular muntazam ravishda quyidagi yo’nalishlar bo’yicha o’z ustilarida ish olib borishlariga to’g’ri keladi:

• 
  kasbiy mahoratni oshirish;
  
• 
  metodik mahoratni oshirish;
  
• 
  pedagogik va psixologik bilimlarni boyitish;
  
• 
  ma’naviyat va ma’rifat masalalarini puxta o’zlashtirish va ularni tarbiya jarayoniga tadbiq etish.
  

Ana shunday jihatlarga alohida e’tibor bergan maktabgacha ta’lim muassasasi da uslubiyot ishlarini samarali yo’lga qo’yish mumkin. Buni quyidagicha olib borish ma’qsadga mavofiq (1.2.2 - shakl).