Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari

IX bob. Ijtimoiy-hissiy rivojlanish 

1-§. Ijtimoiy rivojlanish 

93. Quyidagilar 6 — 12 oylik bolalarda ijtimoiy rivojlanish talablari hisoblanadi: 

tanish va notanish odamlarni ajrata olish; 

boshqa bolalar va katta yoshdagilar bilan muloqot qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish qobiliyatiga ega 

bo‘lish. 

94. Quyidagilar 6 — 12 oylik bolalarda ijtimoiy rivojlanish indikatorlari hisoblanadi: 

yaqin  kishilari  bilan  muloqot  qilishda  tashabbus  bildirish  (ko‘zlariga  qarash,  jilmayish,  yopishish, 

qo‘llariga chiqib olishga harakat qilish, qichqirib yuborish, yengini tortish); 

tanish chehralarni topish uchun ko‘rsatma bo‘yicha atrofiga nazar tashlab chiqish; 

o‘z harakatlariga e’tibor qaratib, aloqaga kirishish; 

unga tanish odamlarning ovozini o‘xshatish (taqlid qilish); 

xayrlashish vaqtida qo‘lini silkitish; 

boshqa bolaning harakatlari ketidan kuzatish, kulish yoki yig‘lash, tengdoshlariga faol taqlid qilish; 

katta yoshdagilarning aksariyat murojaatlariga javob berish, lekin ularning ayrimlarini inkor etish; 

boshqa bola bilan muloqot qilishga qiziqish bildirish, quvonish, zavqlanish (qarash, jilmayish, kulish, 

qichqirish, bidirlash), muloqot qilishdan chalg‘imaslik; 

imo-ishoradan  foydalanish,  baholash,  yordam,  hamdardlik  izlab  nigoh  tashlash,  biror  xavf  yuzaga 

kelganligini tushunish va tanish odamdan yordam so‘rash; 

katta yoshdagilarning harakatlariga kuzatib turish, taqlid qilish, katta yoshdagilarning so‘zlari bo‘yicha 

turli harakatlarni bajarish orqali javob qaytarish; 

o‘z o‘yinchog‘ini boshqa bolalarga taklif qilish, lekin boshqa bola undan o‘yinchog‘ini olsa, yig‘lash, 

norozilik bildirish. 

95. Bola bilan munosabatlarda quyidagilarga amal qilish lozim: 

tashabbus uchun maqtash; 

notanish kishilardan qo‘rqishni kamaytirishga harakat qilish; 

o‘zaro hurmat va ishonch muhitini yaratish; 

bolani kuzatib turish, unga yordam berishga doimo tayyor bo‘lish; 

bolaning iltimoslariga mos ravishda javob berish; 

bolaning o‘zi uchun yangi va notanish muhitda xavfdan holi ekanligiga ishonch hosil qilishi uchun uni 

quchoqlash va qo‘llaridan ushlab turish; 

bolaning iltimoslariga mos ravishda javob berish; 

bolaning harakati va tashabbuslariga tegishli ravishda munosabat bildirish; 

xayrlashish vaqtida qo‘llar bilan harakat qilishni amalda qo‘llash; 

agar bola katta yoshdagilar eslatmasdan turib o‘zi qo‘lini silkitsa, uni maqtash; 

---

bolaning tengdoshlari bilan muomala qilishi uchun sharoit yaratish; 

katta yoshdagilar bolaga murojaat etganda, javob berganligi uchun bolani maqtash; 

boshqa bolalar bilan toza havoda birgalikda aylanishlarni uyushtirish; 

bolani har qanday vaziyatda ruhan qo‘llab-quvvatlash, zarur bo‘lganda bolaga yordam berish va uning 

uchun ko‘proq qulaylik yaratish; 

bolani yordamga ehtiyoj sezish tabiiy hol ekanligiga ishontirish; 

bolaning faol harakatlarini rag‘batlantirish; 

bola bilan ko‘proq muomalada bo‘lish va so‘zlashish; 

bolaning o‘z o‘yinchoqlarini boshqalar bilan birga o‘ynashini rag‘batlantirish. 

96. 6 — 12 oylik bolalarning xavfsiz yashashi va harakatlanishini ta’minlash maqsadida quyidagilarga 

rioya qilish lozim: 

bolaning e’tiborini noto‘g‘ri xatti-harakatlarga qaratmaslik; 

harakatni qanday qilib to‘g‘ri bajarishni o‘rgatish; 

har qanday vaziyatda ham pand-nasihat qilmaslik; 

muloqot yuritishda sabr-toqatli bo‘lish. 

Quyidagi vaziyatlar bolaning yig‘lashiga sabab bo‘lishi mumkin: 

sovqotganligi yoki isib ketganligi; 

taglikning ho‘l bo‘lib qolganligi; 

ortiqcha siqib yo‘rgaklanganligi; 

ochiqqanligi yoki og‘riq sezganligi.