Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari

III bo‘lim. 6 — 12 oylik bolalarning rivojlanishi 

VIII bob. Jismoniy rivojlanish, o‘z-o‘ziga xizmat va gigiyena 

1-§. Yirik motorikani rivojlantirish 

77. Quyidagilar 6 — 12 oylik bolalarda yirik motorikani rivojlantirish talablari hisoblanadi: 

gavdasini boshqara olish (muvozanat saqlashga qodir bo‘lish); 

tana a’zolarini boshqara olish; 

maqsadli harakatlana olish. 

78. Quyidagilar 6 — 12 oylik bolalarda yirik motorikaning rivojlanish indikatorlari hisoblanadi: 

qo‘l  kaftlari  va  tizzalarida  turib  olish,  chayqalish,  doira  shaklida  oldinga  keyin  orqaga,  har  xil 

yo‘nalishlarda va turli yuzalarda (pol, divan, balandlikdan pastga) emaklash; 

yotgan holatidan o‘tirib olish, o‘tirgan holatidan yotib olish, hech kim ushlab turmagan holda o‘tirish; 

o‘yinchoqni olish uchun stol tagiga engashish va katta yoshdagilarning  yordamisiz yana turib olish 

(gavdasini to‘g‘rilash); 

mustaqil ravishda to‘g‘ri yurishni boshlash; 

ikki oyog‘i va ikki qo‘lidan foydalanib tana holatini o‘zgartirish; 

qo‘l va oyoqlari yordamida balandligi 0,6 m bo‘lgan buyumlar ustiga mustaqil chiqa olish; 

qo‘lini ko‘tarish va tushirish; 

katta yoshdagilarning yordamisiz ular ko‘rsatgan yo‘nalishda yurish; 

yuqoriroq joyda turgan buyumni olish uchun oyoqlarining uchiga turish; 

aravachasi ketidan yurish va yurish vaqtida to‘siqlarni aylanib o‘tish; 

bir buyumdan boshqa buyumga o‘tish; 

katta yoshdagilarning qo‘llaridan ushlab zinalarga chiqish va tushish. 

79. 6 — 12 oylik bolalar bilan quyidagi shakllarda mashqlar olib borish lozim: 

bolani eng yoqtirgan o‘yinchog‘i yoniga emaklab kelishini rag‘batlantirish; 

bola bilan birgalikdagi o‘yinlarni tashkil qilish, bolaga: “Oldimga kel!”, “O‘tir!” qabilida ko‘rsatmalar 

berish; 

bolaning past bo‘yli buyumlar ustidan hatlab o‘tishini rag‘batlantirish va ularning o‘lchamlarini asta-

sekin oshirib borish; 

bolaning o‘zi qiziqayotgan buyumga xodaning ustidan emaklab etib borishi uchun imkoniyat yaratish; 

musiqa sadolari ostida ritmik harakatlarni bajarish, raqs tushish va qo‘llarni silkitish; 

bolaning  o‘tirgan  holatidan  yotib  olishi  va  yana  oldingi  holatga  qaytishi  uchun  yumshoq  yuzani 

ta’minlash; 

bolaning  qornida  yotgan  holatdan  ag‘darilib,  o‘tirish  holatiga  o‘tishi,  so‘ng  tik  turib  olishini 

rag‘batlantirish; 

bolaning mustaqil ravishda o‘rnidan turishini rag‘batlantirish; 

bola  birinchi  qadamlarini  bosayotganda,  suyanib  olishi  mumkin  bo‘lgan  turg‘un  qattiq  predmetlar 

bo‘lishini ta’minlash; 

bolaning bir buyumdan boshqa buyumgacha mustaqil yurib borishini rag‘batlantirish; 

bola o‘tirgan holatda unga koptok tashlash va uning ana shu koptokni tutib olishini rag‘batlantirish; 

bola o‘rindig‘iga chiqib olayotganida, o‘zi bilan biror-bir o‘yinchoqni olishini rag‘batlantirish; 

bolaning yuzalarga chiqib olishi uchun ko‘proq imkoniyat yaratish; 

bola bilan ikki va uch so‘zdan iborat gaplarni qaytarishdan iborat bo‘lgan o‘yinli mashqlarni bajarish; 

bola bilan turli ko‘ngilochar o‘yinlarni o‘ynash; 

bolaning o‘zidan balandroq yuzadagi o‘yinchoqni qo‘llari bilan olishini rag‘batlantirish; 

bola har ko‘tarilib yana pastga tushganida uni maqtash; 

xonada tegishli to‘siqlarni joylashtirib, bolaning to‘siq sari tezda borib, unga urilib ketmasdan aylanib 

o‘tishini rag‘batlantirish; 

---

80. 6 — 12 oylik bolalar hali juda tajribasiz bo‘lganliklari uchun quyidagilarga amal qilish lozim: 

bolani qarovsiz qoldirmaslik; 

turli jarohatlanishlarning oldini olish; 

xotirjam va do‘stona ohangda so‘zlashish; 

xonalarda  xavfsiz  muhit  yaratish,  jumladan  isituvchi,  qizdiruvchi  asbob-uskunalarga  yaqinlashish 

imkoni yo‘qligiga, jihozlarda o‘tkir qirrali burchaklar mavjud bo‘lmasligiga e’tibor qaratish.