Мактабгача таълим муассасаларига раҳбарлик қилишнинг айрим жиҳатлари

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
2015, 8
эътироф этилиб, унинг «Мактабгача таълим» 
номли 11-моддасида қуйидагилар белгиланган: 
«Мактабгача таълим бола шахсини соғлом 
ва етук, мактабда ўқишга тайёрланган тарзда 
шакллантириш мақсадини кўзлайди. Бу таълим 
олти-етти ёшгача оилада, болалар боғчасида 
ва мулк шаклидан қатъи назар, бошқа таълим 
муассасаларида олиб борилади»
1
.
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси-
нинг Фан, таълим, маданият ва спорт масала-
лари қўмитаси томонидан мактабгача таълим 
тизимининг ривожланиши, жумладан, бола-
ларнинг мактабгача таълим муассасалари-
га жалб қилиниши, замонавий педагогик ва 
ахборот-коммуникация технологиялари асо-
сида уларни тарбиялаш ва ўқитиш даражаси 
ҳамда сифатини ўрганишга, соғлом ва ҳар то-
монлама баркамол авлодни шакллантириш-
га доир назорат-таҳлил тадбирлари ташкил 
этилди. Таҳлил мамлакатимизда узлуксиз таъ-
лимнинг бошланғич бўғини тизимида соғлом, 
ҳар томонлама баркамол авлодни шакллан-
тириш учун қулай ташкилий-ҳуқуқий шарт-
шароитлар яратилганлигини кўрсатди. Ҳозирги 
замон талаблари ва стандартларини инобатга 
олган ҳолда мактабгача таълим муассасалари 
тармоғини кенгайтириш, уларни қайта қуриш 
ва модернизация қилиш, шунингдек, давлат 
бюджетидан молиялаштиришга тобора кўпроқ 
аҳамият берилмоқда. 
Мактабгача таълим муассаларида бола 
шахсини ривожлантиришда услубчининг ўрни 
жуда катта аҳамиятга эга.
Услубчи:
- мактабгача таълим муассасасидаги таъ-
лим-тарбиявий ишга методик раҳбарликни 
амалга оширади;
- илғор педагогик тажрибани ўрганади, 
умумлаштиради ва тарқатади, педагогик кен-
гашда кўриб чиқиш учун зарур материалларни 
тайёрлайди;
- мактабгача таълим муассасасидаги ме-
тодик кабинетнинг ишини ташкил қилади; 
болаларнинг ёшларига мувофиқ педагогик 
қўлланмалар ва ўйинчоқларни танлайди; 
1
Ўзбекистон Республикасининг 1997 йил 29 августдаги 
«Таълим тўғрисида»ги 464-I-сонли қонуни. // Ўзбекистон 
Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 
1997 й. 9-сон, 225-модда.
- ота-оналар ўртасида педагогик билим-
ларни ташвиқот қилиш, турли гуруҳ тарбия-
чилари, шунингдек, мактабгача таълим муас-
сасаси ва мактаб ишида кетма-кетлиликни 
таъминлаш бўйича ишни уюштиради.
Ўз ҳамкасбларининг ҳурматини қозониши 
ва уларга ўз вазифаларини муваффақиятли 
бажаришларида ёрдам бериш учун услубчи 
қандай раҳбарлик сифатларига эга бўлиши ке-
рак?
Услубчи фақат яхши назарий тайёргарлик-
кагина эмас, балки билимларни амалда қўллаш 
кўникмасига ҳам эга бўлиши зарур.
Тажрибали услубчининг ташаббускорлиги 
ва ишга ижодий ёндашиши: ғояларни умумлаш-
тира билиш, мақсадга мувофиқ ишлаш, ҳар бир 
тарбиячининг имконият ва қобилиятларини 
ҳисобга олишига қараб фарқланади.
Услубчи талабларни қўйишда талабчан 
ва қатьий бўлиши керак. Раҳбарнинг ўзига 
бўйсунувчилар билан мулоқотнинг эмоционал-
иродавий томонини ифодаловчи бу сифатлар 
раҳбарлик услубининг муҳим хислати, талаб-
чанликни ҳосил қилади. Юксак талабчанлик-
ни сезгирлик, хайрихоҳлик, одамларга ҳурмат 
билан бирга олиб бориш зарур. Талабчанлик 
қаттиққўллик деган гап эмас. Буйруқлар, қаттиқ 
танбеҳлар, хайфсанларнинг фойдасидан кўра 
зарари кўпроқ ва бу одатда раҳбарнинг куч-
лилигидан эмас, балки заифлигидан далолат 
беради.
Мактабгача таълим муассасаси услубчиси-
нинг таълим-тарбиявий фаолияти самарадор-
лиги, унинг обрўси кўп жиҳатдан жамоадаги 
ижтимоий-психологик муҳитга боғлиқ.
Ёш мутахассиснинг касб маҳоратини эгал-
лаб олиши осонлик билан кечмайди. Мана 
шунинг учун ҳам ёш педагог ишининг илғор 
методлари ва усулларини эгаллаш, ўз билим-
ларини доимо тўлдириб бориш, эришилганлар 
билан чекланмай, тарбия асосларини эгаллаш 
иштиёқини сингдиришга йўллаш услубчининг 
вазифаси ҳисобланади.
Услубчи тарбиячилар ишидаги ижобий 
жараёнларни ва камчиликларни қайд этади, 
уларнинг қийинчиликлари ва муваффақият-
сизликлари сабабларини таҳлил қилади 
41
ТАЪЛИМ МЕНЕЖМЕНТИ / МЕНЕДЖМЕНТ В ОБРАЗОВАНИИ

---