Maktabgacha ta’lim muasasasida huququiy tarbiya

Mutafakkir bobomiz Abdulla Avloniy ta'lim va tarbiyani "qushning ikki qanotiga qiyoslaganlar" huquqiy tarbiyani berishning ham ta'limiy va tarbiyaviy vazifalari bor hisoblanadi. Huquqiy tarbiya berish orqali esa Vatanni sevish va uni e'zozlash kabi tushunchalar beriladi, huquqiy me'yorlarga rioya qilishga odatlantirish va Davlat, ota ona oldidagi burch va majburiyatlarini bajarish yo'llarini ko'rsatadi. Huquqiy ta'lim berish orqali esa Konstitutsiyani o'rgatish orqali ularda huquqiy ongni shakllantirish, bolalarda mustaqil, erkin fikrlash ijodiy ishlarga intilish his -tuyg'usini uyg'otish. Tevarak -atrofda bo'ladigan ijobiy va salbiy holatlarga nisbatan o'z fikr -mulohazalarini bildirishga o'rgatish hisoblanadi. Maktabgacha ta'lim tashkiloti hodimlari tarbiyalanuvchilarda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni ham rivojlantirishi kerak hisoblanadi. Avvalombor huquqiy madaniyat bu tarbiyachining o'zida yuqori ruhda bo'lsagina bollarga nimadir bera oladi. Chunki huquqiy madaniyat davlat tomonidan belgilangan qonun -qoidalarga etishda shaxsning shaxsning xulqi, munosabati tushuniladi. Bunga monand tarzda O'zbekiston Respublikasining 41- moddasida “har kim bilm olish huquqiga ega “ deb keltrilgan. Demak jamiyatda faoliyat yurg'izyotgan tarbiyachi va o'qituvchilar malakali bo'lishi va bolalarga yetarli darajada bilm bera olishi mumkin hisoblanadi. Shundagina davlat tomonidan qabul qilingan qonun -qoidalarga munosib ravishda javob bera olgan bo'ladi. Huquqiy ong tushunchasi esa davlat va uning organlari tomonidan qabul qilingan qonun hujjatlarini anglash, ularga rioya etish, ulardan ongli ravishda foydalana olish qobilyatidir. Huquqiy tarbiyani bolada shakllantiryotganda faqatgina ta'lim muassalasalrigina emas balki oila ham o'zining anchayin katta o'rniga ega hisoblanadi. Ota- onalarning ham farzandlari olidida bir qancha burchlari bor jumladan bolaga shavfqatsizlik, qo'pollik, mensimaslik va haqoratlash orqali bolaga zarar yetkazishsa ular ota - onalikdan mahrum qilinadi. Ota-onalar oilada bolaga taalluqli masalani hal etishayotganda bolaning fikrini so'rashi va inobatga olishi kerak hisoblanadi. Farzandlar ota -onasining munosabatlarini ko'rgan holda ham o'ziga anchagina tarbiya olishadi. "Qush uyasida ko'rganini qiladi " degan naql xalqimiz orasida anchayin keng yoyilgan hisoblanadi, ota - ona huquq normalariga qanchalik rioya qilsa bola ham ular ortidan ergashadi. Masalan oddiygina ko'chaga chiqishganda yo'l belgisiga qaragan holda yo'ldan o'tsa bola ham demak shunday o'tish kerak ekan degan tushunchaga keladi. Ota- ona agar bolani qo'lidan tutgan holda yo'ldan o'tsa bola ham keying safar shunday yo'l tutadi va o'z burchini bajarmagan va huquq normalariga rioya qilishmagan hisoblangan bo'ladilar. Shuning uchun avvalo tarbiyachi va ota -onalar huquqyiy me'yorlarga rioya qilishlari shart bundan so'ngina farzandlar ham ularning ortidan yurishadi.