Мактабгача таьлим муассасалари тарбияланувчиларининг ақлий тафаккурини шакиллантиришда инноватцион технологияларнинг ўрни

ЕНГИЛ АТЛЕТИКА БЎЙИЧА СПОРТЧИЛАРНИ БОЛАЛАР ЎСМИРЛАР СПОРТ 
МАКТАБИГА ТАНЛАБ ОЛИШ
 
СУЛТОНОВ Ш., ГулДУ. 
Муҳим жисмоний сифатларни ривожланиши меъѐлари иқтидорли спортчиларнинг башорат қилишда 
фақат шундай вазиятда, агарда уларни ривожланиш даражаси етарли юқори бўлганда биринчи даражадаги 
аҳамиятга эга бўлади. Агарда дастлабки меъѐрлари болалар ва ўсмирларни ривожланишини маълум ѐш
даврларини зарур бўлган давргача спорт натижаларини ошишига имконият бермайди. Шуни ҳисобга олиш 
керакки, болалар ва ўмирларнинг танлаб олиш жараѐнидаги спорт кўрсатгичларини ўсиши меъѐрида башорат 
қилиш болалар ва ўсмирларни биологик ѐшини индивидуал ўзига хос хусусиятини ҳисобга олиш шароитида 
ўзини оқлайди. Шундай қилиб, фақатгина нисбатан юқори даражада жисмоний сифатни ривожланишини 
мавжудлиги ва оптимал меъѐри уни ривожланишини биологик ѐшини ҳисобга олиш билан у ѐки бу спортчини 
муқобиллиги ҳақида башорат қилиш имкониятини беради. Спорт мактабини енгил атлетика бўлимига танлаб 
олиш жараѐнида қуйидаги назорат синовларини ва меъерларидан фойдаланиш мақсадга мувофиқ бўлади. 
Танлаб олишни иккинчи босқичига танлаб олинган спорт турида муваффақиятли тренировкани 
кўрсатишни дастлабки танлаб олинган контегентни шуғулланувчиларнинг талабаларига мос равишда чуқурроқ 
текшириш амалга оширилади. Мураббий шуғулланувчиларни педагогик кузатиш асосида спорт тренировкаси, 
назорат қилиш синовлари, мусобақа ва назорат қилишда тахлилиаб кўриш жараѐнида энг кўпроқ қобилятли 
болалар ва ўсмирлар ўртасидан ѐки ичидан ўқув-тренировка гурухларини тўлдиради. БЎСМ га олишда, 
болаларда бўлган шунга бўлмаган назорат қилиш кўрсатгичларини дастлабкидаражасини ҳисобга олиш 
муҳимдир, машғулот даври давомида бу кўрсатгичларни шунчаки динамикасида ўзгаради. Ана шундай 
ѐндошиш уларни спорт қобиляти, шуғулланувчиларнинг куч қувват имкониятларини кўпроқ юқори даражадаги 
аниқликка намоѐн қилиш билан имкониятларини таъминланади. Ушбу даврда олдиндан айтиб беришни муҳим 
мезони харакат малакаларини шаклланиши ва жисмоний сифатни ривожланиш меъѐрлари ҳисобланади (мотор 
зичлиги). Мотор зичлиги ҳақида вақти бўйича мухокама қилиш мумкин, улар у ѐки бошқа машқни техникасини 
эгаллаш учун шуғулланувчилардан талаб қилинади. Харакат малакаларини шаклланиш меъерлари ва жисмоний 
сифатни ривожланиши келажакда шуғулланувчиларнинг спорт такомиллаштиришидаги келажагини кўра 
билиш имкониятини беради. 
Тезкорлик-куч спорт турлари гуруҳида танлаб олиш жараѐнида, кучни, тезкорлик-куч сифатини ривож 
юқори даражада ривожланишини эгаллаган болалар ва ўсмирларга ортиқ деб билади. Масалан югуриб келиб 
узуликка сакровчилар учун тезкорлик-куч сифатини юқори даражада ривожланиши мавжудлиги энг муҳим 
аҳамиятга эга. Шубқасиз, яъни эркакларда узунликка сакраш 8 м 10 см, 8 м 20 см, 10 м ва кўпроқ метрлар 
секундига мос равишда тенг, югуришда якуний тезликка эришмасдан туриб амалга ошириш мумкин эмас. 
Югуришни юқори тезлигини максимал куч билан депсинишни бажаришни спортчини қобиляти билан қўшиб 
олиб югуриб келиб узунликка сакрашдаги спорт натижалири ва тезликка, тезкорлик-куч, сифатини (тусатдан 20 
м югуриш, турган жойдан баландликка сакраш) ривожланишни дастлабки кўрсатгичлари ўртада ўзаро 
боғлиқлиги аниқланган ѐки қарор топган. Югуриб келиб узунликка сакровчини потенционал имкониятларинни 
сифатни ривожланишини дастлабки даражасини ва уларни ривожланиш меъерларини ҳисобга олиш муҳим 
ахамиятга эгадир.