Мактабгача таьлим муассасалари тарбияланувчиларининг ақлий тафаккурини шакиллантиришда инноватцион технологияларнинг ўрни

JISMONIY TARBIYA DARSLARIDA KUCH SIFATINI RIVOJLANTIRISH USULARI
 
ABDRAXMONOV U.A. O‘zDJTI.
 
Kuchni o‗stiruvchi mashqlar minimal kuchlanish meyorida o‗tkazilib, ortiqcha zo‗riqishdan saklash lozim, 
shuningdek juda ko‗p va davomli zuriqishdan chegaralash tavsiya qilinadi. Oddiy qaraganda bolalarda qorin muskullari 
bo‗sh rivojlangan, tos suyaklarini osti, gavdani qiyshiq muskullari ham sonni orqa mushaklari va oyoqlarni tortuvchi 
mushaklar ham. Qizlar bilan shug‗ullanishda eng muhimi yelka kamari muskullarini mustaxkamlash zarur. Bolalar 
bilan shug‗ullanishda eng muhimi chuziluvchi – tortiluvchi mashklar bilan shug‗ullanish lozim, nisbatli og‗ir 
bo‗lmagan og‗irliklar bilan. 
Bunaqangi mashqlar bajarilishi mumkin qadar katta tezlik bilan. 8 – 10 yoshli bolalar og‗irliklarni ko‗tarib 
uncha uzoq bo‗lmagan masofalarga o‗zini tosh og‗irligi 3 qism tashib olib boradilar. 
12 -13 yoshda esa o‗zining yarim vazni keladigan og‗irlikni. Kizlar bilan bajariladigan mashklar bilan 
maqsadga muvofiq uncha katta bo‗lmagan og‗irliklar bilan shug‗ullanish mumkin: to‗ldirma to‗plar, toshlar, 1kg 
gantellar, shtanga mashqlari, gimnastik devorchasida, o‗rindik bilan turli sakrovchan mashqlar, to‗pli o‗yinlar, oddiy 
akrobatik mashqlar sherigi bilan. 
Dastlabki tayyorlov davrida muhim axamiyatlisi chaqqonli sifatini rivojlantirish, qaysiki murakkab 
koordinatsion xarakatlarni o‗zlashtirishda asos bo‗lib xisoblanadi. Keyinchalik ko‗pyillik sport tayyorlov davrilarida 
poydevor xosil qilishi anik. Shu maqsadda xarakatli va sport o‗yinlardan, estafetalar, to‗pli o‗yinlardan, muvozanat 
saqlaydigan mashklar,sakragichlar, to‗siqlardan o‗tish mashqlari, gimnastik va akrobatik mashklar foydali. 
Chaqqonlikni rivojlantiruvchi yuklamani o‗zgartirish uchun shunday yullanma topish lozimki, u faqat asta – 
asta koordinatsion xarakat kiyinchilikni yengib chiqishi kerak. Shunda xam bari bir metodik uslubiyatni qo‗llash 
murakkab koordinatsion xarakatlarni samaradorligini oshirish mashqlarini qo‗llash kerak: ayrim xalqlarni o‗zgartirish, 
usul va uslublarni almashtirish va x.k. 
Egiluvchanlikni rivojlantirish eng qulay vaqti – bu kichik maktab yoshi, chunki bolalar organizmi anchagina 
plastik xolatiga mansub, boshka keyingi rivojlanish davrilariga nisbatan. Egiluvchanlikni rivojlantirish uchun ayni 
kerakli bo‗lgan maxsus amalda qo‗llangan tortuvchi – cho‗zilish mashklari, qaysilarki asta – sekinlik bilan xarakat 
amplitudasini belgilangan meyorgacha oshirgan. 
Tortiluvchan mashqlar o‗ziga xos, qoidaga ko‗ra xarakatlar unsurlaridan iborat asosiy va davolovchi 
gimnastikadan turadi va saralanib mushak guruxlari, paylarga ta‘sir qiladi: (oyoqlar, ko‗llar, gavda, bo‗yinlarga) 
egiluvchanlikni rivojlantirish metodi – mashqlarni takrorlashdan iborat. Shu bilan birga bo‗g‗imlar xarakatchanligini 
muntazam mashq qilish kerak. Fakat ko‗plab egiluvchanlikka mashqlarni takrorlashdan so‗ng bo‗g‗imlarda amplituda 
xarakatini oshirish mumkin. 
Mashg‗ulotning muhim vazifalaridan chidamlilik sifatini rivojlantirish xisoblanadi, chunki u barcha ixtisoslik 
bo‗yicha sportchilarga zarur jismoniy tayyorgarlikka kiradi. Shu asnoda bolalar va o‗smirlar chidamlilikni 
rivojlantirishda ko‗pincha juda kech mashg‗ulot yuklamalariga ko‗nikib qo‗shilishadi. Albatta bu masalaning nafaqat 
katta sportga zarari yetadi, balki deyarli kerak bo‗lgan xar tomonlama yosh sportchilarni rivojlanishiga putir yetqazadi 
hamda bolalar va uspirinlarni organizmini asta – sekin katta trenirovka yuklamalarga olib chiqish qiyinlashadi. 
Xulosa: Katta yetishmaschilik shundan iboratki o‗rta-umumta‘lim maktablarida jismoniy tarbiya dasturi kayta 
ko‗rib ishlanib chiqilishi kerak, chunki jismoniy mashqlar qatorida DTSda ham yosh avlodni xartomonlama jismoniy 
rivojlanishida chidamlilik sifatiga kam e‘tibor qaratilgan. Xozirgi zamon xayoti bolalar jismoniy tarbiyasini tubdan 
qayta ishlab chiqishini taqozo etadi, nazorat sinovlari va meyorlarni bolalar, o‗smirlarga va o‗spirinlar ko‗rib chiqishni 
talab etadi.