“Maktabgacha pedagogika”

Nazorat uchun savollar 

Yosh avlod tarbiyasida oilaning o‘rni haqida qaysi mutafakkirlar o`z ta`limotlarida 
fikr bildirganlar? 

Maktabgacha ta’lim tashkilotiga qamrab olinmagan bolalar ota-onalari bilan ish 
yuritish shakllari haqida ma`lumot bering. 

Ijtimoiy muhofazaga muhtoj bo‘lgan ota- onalar bilan ishlar qanday tashkil etiladi? 
 
Adabiyotlar 
 
1.M.X.Toxtaxodjaevaning umumiy tahriri ostida. Pedagogika darslik.T.: O‘zbekiston 
faylasuflari Milliy jamiyati, 2010. 
2.Qodirova F.R, Toshpo’latova SH.Q, Kayumova N.M., Agzamova M.N. “Maktabgacha 
pedagogika” T.: Tafakkur, T- 2019. Darslik. 
3.D.R. Babaeva. “Nutq o’stirish nazariyasi va metodikasi” T.: “Barkamol avlod fayz” 2018 y. 
Darslik.
4.”Ilk qadam” davlat o’quv dasturi, T- 2018 y. 
5.Мирзиёев Ш.М. Қонун устуворлиги – инсон манфаатларини таъминлаш тараққиёти 
ва халқ фаровонлигининг гарови. “Ўзбекистон”, 
 

---

87 
19-20-mavzu -Maktabgacha ta’lim tashkilotiga qamrab olinmagan bolalar 
ota-onalari bilan ish yuritish shakllari. Maktabgacha ta’lim tashkilotining 
oila bilan ishlash shakllari 
 
Reja:

Tarbiyachining bolaning oilasiga borib ko‘rishi.

Umumiy majlislar.

Shaxsiy suhbatlar.

Ochiq eshiklar kunini tashkil qilish.
Tayanch iboralar: 
bola, oila, ota-onalar, pedagogik yordam, pedagogik maslahat, umumiy 
majlislar, suhbatlar, Ochiq eshiklar kuni, pedagogik ko`mak.
 

Tarbiyachining bolaning oilasiga borib ko‘rishi.
Oila va bolalar bog'chasi bizning kelajagimizning asosini tashkil etadigan ikkita 
jamoat institutidir, lekin ko'pincha ular bir-birini tinglash va tushunish uchun har doim ham 
o'zaro tushunish, xushmuomalalik, sabr-toqatga ega bo'lmaydilar. Oila va bolalar bog'chasi 
o'rtasidagi tushunmovchilik bolaga ko'proq bog'liq. Hech kimga sir emaski, ko'pgina ota-
onalar faqat bolaning ovqatlanishi bilan qiziqishadi, ular bolalar bog'chasi bu ota-onalar ish 
paytida faqat bolalarni boqadigan joy deb hisoblashadi. Shu sababli biz, o'qituvchilar, 
ko'pincha ota-onalar bilan aloqa qilishda katta qiyinchiliklarga duch kelamiz. 
maktabgacha ta'lim tashkilotsining oila bilan hamkorligi turli shakllarda amalga oshiriladi. 
Ushbu shakllar an'anaviy (ota-onalar yig'ilishi, ota-onalar uchun maslahat) va noan'anaviy 
(ota-onalar bilan davra suhbati, oilaviy klublar) bo'linadi. Oila bilan hamkorlikda 
maktabgacha ta'lim tashkilotsi o'qituvchilari va ota-onalar maktabgacha yoshdagi bolani 
tarbiyalashning yagona tizimini ta'minlaydi. Agar o'qituvchilar va ota-onalarning sa'y-
harakatlari bir-biridan mustaqil ravishda amalga oshirilsa va ikkala tomon bir-birining 
rejalari va niyatlaridan bexabar bo'lib qolsa, bolani tarbiyalash uchun yagona maydonni 
yaratish mumkin emas. Shuning uchun maktabgacha ta'lim tashkilotsining oila bilan 
hamkorligi har qanday umumiy biznesda, birgalikdagi harakatlarda, bolalarni tarbiyalash 
jarayonida zarurdir. Maktabgacha ta’lim tashkilotsining oila bilan hamkorligi turli 
shakllarda amalga oshiriladi. Ushbu shakllar an'anaviy (ota-onalar yig'ilishi, ota-onalar 
uchun maslahat) va noan'anaviy (ota-onalar bilan davra suhbati, oilaviy klublar) bo'linadi. 
Bog'cha o'qituvchilari, metodistlari, bolalar bog'chasining boshlig'i va boshqa mutaxassislari 
ushbu ishning mazmuni va shakllarini doimiy ravishda takomillashtirib boradilar, 
maktabgacha ta'lim tashkilotsida va oilada bolaga tarbiyaviy ta'sirning organik uyg'unligiga 
erishishga, har tomonlama rivojlanishini ta'minlashga intilishadi. 
Bola yashab turgan oilani o’rganish ota-onalar bilan yaqin aloqa o’rnatish va ularga 
yordam, maslahatlar berishning samarali yo’llaridan biridir. Tarbiyachi oilaga 
tekshiruvchi sifatida emas maslahatchi, do’st va bola tarbiyasiga yordam beruvchi shaxs 
sifatida boradi. Tarbiyachining oilaga borishidan asosiy maqsad bola yashayotgan sharoitni 
ko’rish va zarur bo’lsa ota-onalarga yordam ko’rsatishdir. Oilani borib ko’rish va ota-onalar 
bilan suhbatlashish katta pedagogik odat bilan o’tkazilishi kerak. Ota-onalar bilan suhbatda 
bolaning eng yaxshi tomonlarini ochib berilsa, ota-onalarning tarbiyachiga bo’lgan hurmati 
va ishonchi ortadi. Tarbiyachi bolaning uyida ko’rganlarini qayd qilish bilan bir qatorda 
ularni tahlil qiladi, ota- onalar majlislarida oilaviy tarbiyadagi ijobiy va salbiy tomonlar 
haqida gapiradi. Ularga o’zining maslahatlarini beradi. Oila tarbiyasidagi ijobiy ishlarni ota-
onalar uchun tashkil etilgan testlarda aks ettirish ham mumkin. Oilani borib ko’rgandagi 
taassurotlarini tarbiyaviy ishlarni hisobga olish ustuniga yozib qo’yishi kerak Oilaga kamida 

---

88 
yiliga 2 marta borib ko’riladi tarbiyachining oilaga borishi ota-onalarda pedagogik 
madaniyatni oshiradi. 

Umumiy majlislar.
Ota-onalar yig'ilishlari guruh va umumiy (butun tashkilotning ota-onalari uchun) o'tkaziladi. 
Umumiy yig'ilishlar yiliga 2-3 marta tashkil etiladi. Ularda yangi o'quv yili uchun vazifalar, 
o'quv-tarbiya ishlari natijalari, jismoniy tarbiya masalalari va yozgi dam olish davri 
muammolari va boshqalar muhokama qilinadi Umumiy yig'ilishga shifokor, huquqshunos, 
bolalar yozuvchisini taklif qilishingiz mumkin. Ota-onalar ishtirok etishi kutiladi.
Guruh yig'ilishlari har 2-3 oyda bir marta o'tkaziladi. Muhokama uchun 2-3 ta masala ishlab 
chiqiladi (bitta savol o'qituvchi tomonidan tayyorlanadi, qolganlari uchun ota-onalar yoki 
mutaxassislardan biri taklif qilinishi mumkin). Har yili bitta uchrashuvni bolalarni 
tarbiyalashda oilaviy tajribani muhokama qilishga bag'ishlash tavsiya etiladi. Ushbu guruh 
uchun dolzarb bo'lgan mavzu tanlanadi, masalan, "Nega bizning bolalarimiz ishlashni 
yoqtirmaydilar?", "Bolalarda kitobga qiziqishni qanday oshirish kerak", "TV - bolalarni 
tarbiyalashda do'stmi yoki dushmanmi?" mavzulari tanlanishi mumkin. Ota-onalarning guruh 
yig'ilishlarida ota-onalar ma'lum yoshdagi bolalarni bog'cha va oilada tarbiyalashning 
mazmuni, vazifalari va usullari bilan tanishtiriladi. Yiliga 3-4 marta 1,5 soat davom etadigan 
uchrashuv o'tkazish tavsiya etiladi.

Shaxsiy suhbatlar.
Ota-onalar bilan shaxsiy suhbatlar: ertalabki qabulda, kechki kuzatish paytida o``tkaziladi.
Bu 
shaklni ota-onalar bilan pedagogik suhbatlar ham deyishimiz mumkin. Ota-onalarga muayyan 
ta'lim masalasida o'z vaqtida yordam ko'rsatish uchun suhbatlar o`tkaziladi. Suhbatlar ham 
individual, ham guruh shaklida olib boriladi. Ikkala holatda ham maqsad aniq belgilangan: 
nimani aniqlash kerak, qanday yordam berishimiz mumkin. Suhbat mazmuni ixcham, ota-
onalar uchun mazmunli bo‘lib, suhbatdoshlarni gapirishga undaydigan tarzda taqdim etiladi. 
O'qituvchi nafaqat gapirish, balki ota-onalarni tinglash, ularning qiziqishini, xayrixohligini 
bildira olishi kerak.
Suhbatlar jarayonida ota-onalarga maslahatlar ham berish mumkin. Maslahatlashuvlar odatda, 
alohida yoki ota-onalarning kichik guruhi uchun o'tkaziladigan maslahatlar tizimi tuziladi. 
Guruh maslahatlariga bir xil muammolarga ega bo'lgan yoki aksincha, ta'limda muvaffaqiyat 
qozongan turli guruhlarning ota-onalari (injiq bolalar; rasm chizish, musiqa qobiliyatlari aniq 
bo'lgan bolalar) taklif qilinishi mumkin. Maslahatlashuvning maqsadlari - ota-onalar 
tomonidan ma'lum bilim va ko'nikmalarni o'zlashtirish; muammolarni hal qilishda yordam 
berish. Maslahatlashuv shakllari har xil (mutaxassisning malakali ma’ruzasi, so‘ngra 
muhokama; konsultatsiyaga taklif qilinganlarning barchasi tomonidan oldindan o‘qilgan 
maqola muhokamasi; amaliy dars, masalan, “She’rni qanday o‘rgatish kerak” mavzusida. 
bolalar bilan").

Ochiq eshiklar kunini tashkil qilish.
Ochiq eshiklar kuni ishning ancha keng tarqalgan shakli bo'lib, ota-onalarni 
maktabgacha ta'lim tashkilotsi, uning an'analari, qoidalari, ta'lim va tarbiya ishlarining 
xususiyatlari bilan tanishtirish, uni qiziqtirish va ishtirok etish imkonini beradi. Yangi ota-
onalarning farzandlari tarbiyalanadigan guruhga tashrif buyurish bilan maktabgacha ta'lim 
tashkilotsiga ekskursiya sifatida o'tkaziladi. Siz maktabgacha ta'lim tashkilotsi ishining bir 
qismini (bolalarning jamoaviy ishi, yurish uchun to'lovlar va boshqalar) ko'rsatishingiz 
mumkin. Ekskursiya va tomoshadan so'ng rahbar yoki metodist ota-onalar bilan 
suhbatlashadi, ularning taassurotlarini bilib oladi va yuzaga kelgan savollarga javob beradi.

---

89