Maksad: "Axborot texnologiyalari", "Tibbiy informatika" fanlariga ta’rif berish, ularning

  TIBBIYOTDA ISHCHI O’RINLARNI TASHKILLASHTIRISHDA VA 

TIBBIY MASALALARNI YECHISHDA AKT. AXBOROT 

TEXNOLOGIYALARI ASOSLARI. AKT RIVOJLANISHINING 

HUQUQIY ASOSLARI. AXBOROT HAQIDA TUSHUNCHA 

---

 

 

        2 

 

 

 

Bizni  urab  turgan  borlik  xakidagi  bilimlar    yoki  xar  kanday    ma’lumotlar  axborot  deb 

ataladi. 

Axborot odamlar bir birpga ogzaki, yozma yoki boshka usulda (shartli  signallar, texnika 

vositalari  yordamida)  beriladigan  ma’lumot,    shuningdek  ularni  berish  va  olish    jarayonidir. 

Axborot  ayirboshlash  nafakat  odamlar    urtasida,  balki  odam  bilan  EXM,  EXM  bilan  EXM 

urtasidagi  ma’lumotlarni,  xayvonlar  va  usimliklar  urtasida  xabar  (signal)    almashinishi  yoki 

tukimadan  tukimaga,  organizmdan    organizimga    irsiy  va  boshka  alomatlarni  utish  kurinishida 

sodir  bulishi mumkin. 

2.Axborotning olamni  bilishdagi jamiyatdagi ishlab chikarishdagi  va fandagi urni. 

Insonning  ijodiy  yoki  mexnat  faoliyati,  fan  va  texnikaning  rivoji  jonli  mavjudodlarning  

uzini tutishi, xar kanday avtomatik tarzda ishlaydigan kurilmalar faoliyati axboratni ayirboshlash  

bilan boglik. 

Xozirgi kunda axborot juda  katta axamiyatga ega. Inson faoliyatining xamma soxalarida 

axborotlarni kayta ishlaydi: 

-YAngi  ma’lumotlarni  (ruznoma,  kitob,  xavo  mavjlari,  oynai  jaxon,    uzaro  fikr 

almashinish) oladi. 

-kundalik xayotda  oldindan ma’lum axborotlarni ishlatadi. 

-yangi axborotlar  yaratadi (fanda, adabiyotda, san’atda);  

3.Axborotni yigish, saklash va ishlov berishning yangi texnologiyasi  

EXM  ni  paydo  bulishi  jamiyat  rivojlanishida    inkilobiy    uzgarishlariga  sabab  buldiki, 

insonga  axborotni  yigish,  saklash  va  ishlov  berish  bilan  boglik  bulgan  akliy  mexnatni 

avtomatlashtirish  imkonini berdi. Bu xildagi jarayonlarni avtomatlashtirish  iktisodiy – tashkiliy 

tuzumlarga, texnologik    jarayonlarni   boshkarishga loyixalar    tuzish,  ilmiy  izlanishlar  ,  ukish – 

urganish va  boshka soxalarga kirib boradi. SHunday  kilib ilmiy= texnik  rivojlanishning asosiy  

yunalishi paydo buldi. 

Kiritish – chikarish kurilmalari bilan ta’minlangan EXM lar katta  xajmdagi axborotlarni 

yigib  xotirada  saklab  turish  va  kerak    bulganda  katta    tezlikda    kerakli  axborotlarni  berish 

mumkin.  

Masalan. 100  

4.Axborotni kayta ishlov mashinasi. 

EXM va ilmiy – texnik  inkilob. 

Xammaga  ma’lumki  EXM  xisoblashlarni  avtomatlashtirish    vositasidir.  Xisoblash 

mashinasi keng kulamdagi masalalarni: fan,  texnika, tibbiyot, aloka va boshkalarni xisoblashda 

ishlatiladi. 

EXM (kompyuter) nima? 

EXM  deganda  axborotlar  va  xisoblashlarni  algoritm  asosida  ishlov  berishni 

tezlashtiradigan yoki avtomatik tarzda amalga oshiradigan kurilmani tushunamiz. 

SHunday  kilib  «  Xisoblash  mashinasi»  tushunchasi  «axborot»  va  «algoritm» 

tushunchalari bilan  chambarchas boglik. 

Ilmiy  -  texnik    rivojdlanishini  kayta  ishlanayotgan  axborot  xajmini    oshirmasdan  turib  

amalga oshirib bulmaydi. Kayta ishlanayotgan  axborot xajmini oshirishning ikkita yuli bor:  

Birinchi  yuli  –  axborotni  kayta  ishlayotgan  odamlar  sonini    oshirish,  bu  yul  shu  kunda 

masalani xal kilmaydi.  

Ikkinchi yuli – mexnat unumdorligini oshirish. 

Axborotni  kayta  ishlashda  mexnat  unumdorligini  oshirishni  birdanbir  yuli,  bu  axborot  kayta 

ishlash  mashinasi  bulgan    EXMlaridan  foydalanishdir.  Masalan,  1  sekundiga  1  mln.  amal  

bajaradigan EXM mexnat unumdorligini oddiy arifmometrga  karaganda 30 mln. oshiradi. (Inson 

esa bitta amalni bajarishga  urtacha 5 sekund sarflaydi).  

Lekin  mexnat    unumdorligini  shu  darajada  oshirish  uchun  nafakat    xisoblash  ishlarini 

avtomatlashtirish, balki axborotni yigish, saklab turish va uzatish ishlarini xam avtomatlashtirish 

kerak. 

---