Макроиқтисодиётда доиравий айланиш. (4соат)

Агар бозорларда товарлар сотилмай қолса, фирмалар ё ишлаб чиқаришни камайтиради ёки товарлар нархини туширади. Тескариси содир бўлиб, товарлар керагидан ортиқча сотилса, товар заҳиралари ейилади, натижада эса нарх кўтарилади ёки ишлаб чиқариш кўпайтирилади.

Шундай қилиб:

Товар заҳираларида мўлжалланмаган инвестиция
Миллий маҳсулот
Жами амалга оширилган харажатлар
Мўлжалланган жами харажатлар
Жами талаб
Жами таклиф
Мўлжалланмаган моддий товар заҳираларидаги инвестиция

Шундай қилиб

Уй хўжаликлари фирмаларни ишлаб чиқариш омиллари билан таъминлаб турадилар, улар эса бу омиллардан фойдаланиб товар ва хизматлар ишлаб чиқарадилар. Бунга айирбош сифатида корхоналар уй хўжаликларини даромадлар билан таъминлаб борадилар, бунга эса уй хўжаликлари фирмалар томонидан ишлаб чиқарилган товар ва хизматларни сотиб оладилар.

Озгина ўзгариш ҳам катта муаммони келтириб чиқаради

Агар уй хўжаликлари сотиб олишга камроқ сарф қилсалар, фирмалар ишлаб чиқаришни қисқартиришга, ишловчиларни кўчага ҳайдашга мажбур бўладилар. Бунинг оқибатида уй хўжаликларининг даромади янада камайиб кетади, уларнинг сотиб олиш имкониятлари пасаяди. Демак, макроиқтисодиёт мана шу харажатларни озгина камайиши мамлакатда катта муаммоларни келтириб чиқаришга йўл қўймаслик чораларини қидиради.

Доиравий айланишда давлат

Биз ҳозиргача, доиравий айланишнинг давлатсиз таҳлил қилдик. Энди бу доиравий айланишга давлат блокининг қўшиб кўриб чиқамиз. Ҳозирги замон иқтисодиётида давлатнинг роли жуда катта ва у доиравий айланишга жуда кучли таъсир қиладиган элементдир.

Давлат секторини ролини инобатга олиб, доиравий модель қуйидагича бўлади:

Махсулотлар бозори
Ресурслар бозори
ММ харажатлари
Товарлар
Умумий харажатлар
Товарлар
Ресурслар учун туловлар
Миллий даромад
уй хужалиги
Фирмалар
Молия бозорлари
Хукумат
Давлат харидлари
Давлат қарзи
Ресурслар
Ресурслар
Транферт тўловлари
Субсидия, дотация
инвестиция
Соф солиқ
жамғарма