Makroiqtisodiyot o`quv-uslubiy majmua

8.2. Davlat budjeti xarajatlari

Davlat budjeti xarajatlari davlatning ijtimoiy-iqtisodiy siyosatining moddiy mazmunini aks ettiradi. O`zbekiston Respulikasi davlat budjeti xarajatlarining keyingi yillardagi tarkibiy tahlillari ko`rsatadiki, xarajatlar nominal mazmunda (mutlaq ko`rsatkichlarida) ortib borayotganligi kuzatishimiz mumkin. Lekin, uning yalpi ichki mahsulotga nisbatan salmog`ining kamayib borish tendensiyasi kuzatilmoqda.
Shu bilan bir qatorda davlat budjeti xarajatlari tarkibida ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy himoyalash xarajatlarining izchil ravishda ortib borayotganligi davlatimiz tomonidan kuchli ijtimoiy siyosatning moliyaviy asoslarini shakllantirilayotganligini kuzatishimiz mumkin. Buni quyidagi jadval ma‘lumotlaridan ko`rishimiz mumkin.
8.1-jadval Davlat budjeti xarajatlari (YaIM ga nisbatan % da)²⁶

Ko`rsatkichlar	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016
Davlat budjeti xarajatlari, jami	21,7	21,5	21,6	21,7	21,7	20,5	20,5
Ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo`llab- quvatlash xarajatlari	12,7	12,5	12,7	12,7	12,8	12,1	12,1
Iqtisodiyot xarajatlari	2,5	2,5	2,4	2,3	2,3	2,2	2,2
Markazlashgan investitsiyalarni moliyalashtirish	1,4	1,4	1,2	1,2	1,1	1,0	1,1
Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, sud organlari xarajatlari	0,8	0,8	0,9	1,0	1,0	0,9	0,9
Boshqa xarajatlar	4,4	4,3	4,4	4,5	4,5	4,3	4,3

Davlat budjeti xarajatlarining tarkibidagi ijtimoiy-madaniy tadbir xarajatlari yil sayin oshib borgan. Keyingi 5 yil mobaynida jami budjet xarajatlarining tarkibida ijtimoiy sohaga qilinayotgan xarajatlar 2012 yilda 58,3%dan 2016 yilda 58,9% gacha o`sib borgan. Ushbu holat o`z navbatida, jahondagi barcha davlatlar orasida eng yuqori ko`rsatkichni tashkil etadiki, o`z navbatida Respublikamizda izchil amalga oshirilayotgan ijtimoiy islohotlarning uzoq, strategik ahamiyatga ega ekanligidan dalolatdir. shuningdek, ushbu xarajatlarning o`sib borishi bilan birga ular davlat budjeti xarajtlari tarkibida eng yuqori salmoqni tashkil etmoqda.
Davlat budjeti ijrosining g`aznachilik tizimini joriy etilishi natijasida keyingi yillarda davlat budjeti pofitsit bilan ijro etilmoqda. Bunda rejalashtirilgan budjet xarajatlarini manzilli va maqsadli sarflanishini ta‘minlanishi natijasida xarajatlarning maksimal iqtisod qilinishi ta‘minlanmoqda.