Makroiqtisodiyot” Ma’ruzalar matni O’zbekiston Respublikasi Okiy va O’rta


Barqaror holatga yaqinlashish: sonli misol



Download 1,94 Mb.
bet83/146
Sana03.02.2022
Hajmi1,94 Mb.
#426386
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   146
Bog'liq
Назарова Макро-2017

Barqaror holatga yaqinlashish: sonli misol


Keling sonli misol Solou modelida qanday ishlashini ko`raylik va qanday qilib iqtisodiyot barqaror holatga yaqinlashishini qaraylik. Misol uchun ishlab chiqarish funksiyasini faraz qilaylik.
Y=K1/2L1/2
Uchinchi bobdan ko`rishimiz mumkinki Kobb Duglasning ishlab chiqarish funksiyasini kapital ulushi 1/2 ga teng bo`ladi. Ishlab chiqarish funksiyasi f(k) ishchi kuchi tasirida sihlab chiqarish L


=
Tenglikni nazarda tutadi


1/2
Chunki,y = Y/L va k = K/L tenglik o`rinli bo`ladi.
y=k1/2 Bunday ham deb yozishimiz mumkin
y=
Ishlab chiqarishning bu shakli ishchi boshiga ishlab chiqarish kapitali miqdorini kvadrat ildiz ostida ifodalaydi.
Bu misolni to`ldirish uchun ishlab chiqarish hajmini 30 foizga qisqartirib (s=0.3). har yili kapitalni 10 foizga oshirsak (d=0.1) va ishchi boshiga nisbatan
kapital 4 foizga oshadi (k=4). Bu raqamlardan iqtisodiyotda nimalar sodir bo`lishini ko`rishimiz mumkin.
Biz birinchi yilda ishlab chiqarish va taraqqiyot bilan boshlagan bo`lsak iqtisodiyotda kapital kishi jon boshiga 4 foizni tashkil etgan. Bu ketma ketlikning samarasidir.
Ishlab chiqarish funksiyasi K ga ko`ra ishlab chiqarish hajmi aholi jon boshiga to`g`ri keladigan (y) kapitalni ishchi boshiga 4 yilda 2 foizni o`sganini ko`rsatadi.
Ishlab chiqarish hajmini 30 foizga qisqartirish va jamg`arish 70 foizni istemol qilinganligini bildiradi. i=0.6 va c=1.4.
Amortizatsya ajratmasining kapitali 10 foizni tashkil etadi, dk=0.4.
Kapital hajmining o`zgarishi 0.4 foizni, investetsiya holati esa 0.6 foizni tashkil etib k=0.2
Shunday qilib kapitalning aholi jon boshiga to`g`ri keladigan hajmi ikkinchi yilni boshlanishi uchun 4.2 foizni tashkil etadi.
Har yili iqtisodiyot o`sib boraveradi. Iqtisodiyot qay darajada taraqqiyot topganini 12-2 jadvalda ko`rishimiz mumkin. Har yili o`tgan yil bilan investetsiya qadrsizlanganini ishlab chiqarish va yangi kapitalni ortganini ko`rishimiz mumkin. Yillar davomida barqaror holat yaqinligi uchun aholi jon boshiga to`g`ri keladigan kapital o`sish 9 foizni tashkil qildi. Bu barqaror holatdainvestetsiya amortizatsiyasa roppa rosa 0.9 foizni tashkil etib kapital va ishlab chiqarish hajmi endi boshqa o`smasligini ko`rishimiz mumkin.
Yillar davomida iqtisodiyotning taraqqiy topishi kapitalning barqaror holatini ta’minlaydi ammo hisoblashning boshqa yo`li kamroq. Eslatib o`tamiz




Bu tenglama vaqt davomida k ning evolyutsiyasi qay darajadabo`lishini ko`rsatadi. Mohiyatan biz bilishimiz mumkinki .


0 = sf(k*) - dk*

Yoki tenglamasi

Bu tenglama barqaror holat darajasida har bir ishchi boshiga kapitalni topish usulidir.


Mohiyatanbizningmisoldaishlabchiqarishfunksiyasiningsonliqiymatiniko`rsatadi.
=

Tenglikningharikkala qismidakvadratildiz toppishbirxilbo`ladi.


k* = 9
Ichi boshiga to`g’ri keladigan kapital barqaror holat uchun 9% dir. 7-2


    1. Qanday qilib jamg`armalar iqtisodiyotning o`sish natijalariga olib keladi?


Ikkinchi jahon urushidan keyin Yaponiya va Germaniyaning o`sishini tushuntirish u qadar ham oson emas. Ya`ni, bir muhim omil Yaponiya va Germaniyani jamg’arish va ishlab chiqarishini yuqori darajada taminlash AQSH gan isbatan yaxshiroq bo`lgan. To`liq xalqaro farqlarni tushuntirish uchun iqtisodiy ko`rsatkichlarn iturli jamg`arma tasirida ko`rib chiqishimiz kerak.
Jamg’arma darajasini kuchaytirish oqibatida iqtisodiyotda nima bo`lishini ko`rib chiqaylik. 12-5 rasm o`zgarishlar ko`rsatkichini ko`rsatadi. Jamg’arish darajasis 1 va kapital k1* iqtisodiyot bar qaror bo`lishini ko`rsatadi. Qachonki o`sish darajasis 1 dan s2 ga ko`tarilganda sf(k) chiziq yuqoriga qarab harakat qiladi. Jamg`armaning boshlang`ich tejash darajasi s1va kapital k1 investetsiyalar hajmidagi amortizatsiya miqdori muvozanatidir. Darhol jamg`arma darajasi ortadi, yuqori sarmoya bo`ladi, ammo, kapital zahiralar o`zgarishsiz qoladi. Shunday qilib investetsiya amortizatsiyani oshiradi.Yangi bar qaror holat k2* iqtisodiyotda kapital asta sekin ko`tariladi, eski bar qaror holatga qaraganda ishlab chiqarish hajmi yuqori darajada ortadi va kapitalni ko`paytiradi.



Solou modeli ko`rsatishicha barqaror holatning kapitali hal qiluvchi darajada ekanligini ko`rsatadi. Agar jamg`arish darajasi ko`proq bo`lsa, barqaror holatda iqtisodiyotda katta kapital darajasi va yuqori ishlab chiqarish samarasiga erishiladi. Agar jamg`arma darajasi past bo`lsa, barqaror holatda iqtisodiyot kam kapital darajasi va past suratlarda ishlab chiqarish hajmining kam suratlarda bo`lishiga olib
keladi. Bu xulosa moliya siyosatining ko`p munozaralarini yoritib beradi. Uchinchi bobda ko`rganimizdek, davlat budjeti kamomadida milliy tejashni kamaytirish va investitsiyani oshishiga sabab bo`ladi. Endi biz bu tejashni qisqartirish orqali past stavkali kapital va past milliy daromad natijalarga olib keladi. Shuning uchun ko`p iqtisodchilar doimiy budjet kamomadi bo`lishini tanqid qiladi.
Iqtisodiy o`sish va tejash o`rtasidagi bog`liqlik haqida Solou modeli nima deydi?Yuqori tejamkorlik o`sishni tezlashtiradi lekin faqat vaqtinchaga deyilgan Solou modelida. Yangi barqaror holatda iqtisodiyot izlanishlarigacha jamg`arma darajasiningyuqori darajasi ko`riladi. Agar iqtisodiyot jamg`armalarning yuqori darajasini saqlab qolgan bo`lsa. Katta kapitlani va ishlab chiqarishni yuqori darajada qo`llab quvvatlaydi. Ammo u yoqori o`sishni saqlab qolmaydi.Barqaror holatni o`zgartirish siyosati aholi jon boshiga to`g`ri keladigan daromad o`sish surati oshishi tasiri borligini bildiradi. Biz keyingi bobda bunday siyosatga misollar ko`ramiz. Aksincha yuqori darajada jamg`armalarning aholi jon boshiga to`g`ri keladigan ortadi. Chunki aholi jon boshiga to`g`ri keladigan daromad darajasi uning o`sish foizi emas. Barqaror holatda jamg`arma darajasiga tasir ko`rsatadi.
Endi biz tejash va o`sishga qanday qilib tasir o`tkazishni ikkinchi jahon urishidan keyin Yapon va Nemislarning iqtisodiy ko`rsatgichlarini tushuntirib beramiz. Nafqat urush tufayli ularning dastlabki kapital zahirasi kam balki ularning barqaror holat kapitali yuqori tejash uchun ham balanddir. Bu ikkala haqiqat 1950-1960-yillarda bu ikki mamlaktning jadal suratlarda o`sishini tushuntirib beradi.
Kishi boshiga daromad darajalari va investitsiya stavkalari kuchlidir va nega bazi mamlakatlar boshqalar qashshoq bo`lsada boy bo`lishi juda muhim ammo u to`laligicha aks etmagan. Bu ikki o`zgaruvchilar orasidagi munosabatlar uzoq vaqtdan beri mavjuddir.
    1. Kapitalning “Oltin Qoidasi”


Hozircha biz qay darajada iqtisodiyotning jamg’arish darajasini va investitsiya ko`rsatgichini uning daromad va kapitalini barqaror holatini o`rganib chiqish uchun biz Solou modelidan foydalandik. Bu tahlillar yuqoriroq jamg’arish darajasiga olib borishi har doim ham yaxshi, chunki, u har doim katta foyda olib keladi.Lekin, tasavvur qiling, mamlakat 100 % jamg’arish darajasiga ega deylik. Bu maksimum mumkin bo`lgan eng yuqori daromadga olib keladigan kapitaldir. Ammo, daromadning hamma qismi saqlanadi va istemol qilinmaydi, buni nimasi yaxshi?
Ushbu bo`limda kapitalni optimal muhokama qilish uchun iqtisodiy faravonlik jihatidan Solou modelidan foydalaniladi. Keyingi bobda aholining tejash darajasi qay darajada hukumat tasiriga muhokama qilamiz. Ammo, birinchi bu bo`limda bu siyosiy qarorlarni yondash nazariyalarini taqdim qilamiz.

Download 1,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   146




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish