Makroiqtisodiy

14.1-rasm: Markaziy Osiyodagi ijtimoiy-iqtisodiy tendentsiyalar:
Markaziy Osiyoda iqtisodiy o‘sish, 2007–2019 yillar, yillik va prognoz (%)

Markaziy Osiyoda markaziy davlat qarzining YaIMga nisbati, real va prognoz, 2015–2018 (%)

Markaziy Osiyoda 100 aholiga internetdan foydalanish, 2018 yil



Energiyaga boy va suvga kambag'al mamlakatlar yoki aksincha.
Yigirma yillik jadal iqtisodiy o‘sish Markaziy Osiyoda elektr energiyasiga bo‘lgan talabni oshirib, uglerod chiqindilarini ko‘paytirdi va eksportdan tushumga tushdi: O‘zbekiston tabiiy gazining 86 foizi hozirda ichki iste’mol uchun ishlatiladi (Buyuk Kelajak, 2019). Qozog‘iston elektr energiyasining deyarli to‘rtdan uch qismi (72%) 2016 yilda eskirgan ko‘mir stansiyalari hisobidan ishlab chiqarilgan; Qozog‘istondagi uglerod chiqindilarining 80 foizi issiqlik va energiya ishlab chiqarish hissasiga to‘g‘ri keladi, bu 2006 yildan beri taxminan 40 foizga o‘sgan.
Mamlakatlar ikki guruhga boʻlingan: Qirgʻiziston va Tojikiston “energetikaga kambagʻal, lekin suvga boy” yuqori oqimdagi davlatlar boʻlsa – mintaqadagi suv resurslarining 75% ni tashkil qiladi – ekin maydonlari kam va uglevodorod zaxiralari deyarli yoʻq. Quyi oqimdagi davlatlari Qozogʻiston Turkmaniston va Oʻzbekiston “energetikaga boy, lekin suvga kambagʻal” va moʻl uglevodorod zaxiralariga ega.
Muzliklarning erishi va ishonchsiz yog'ingarchilik bilan to'qnash kelgan mintaqada Tojikistondagi daryolar chuchuk suvning asosiy manbai hisoblanadi. 2014-yilda Tojikiston bu loyiha Jahon banki tomonidan ma’qullanganidan so‘ng Vaxsh daryosida Rog‘un to‘g‘oni qurish rejalarini qayta tikladi. Bu qaror dastlab qishloq xoʻjaligini sugʻorishga qaram boʻlgan Oʻzbekiston bilan keskinlikni kuchaytirdi.
Biroq 2016-yilda O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov vafotidan so‘ng uning o‘rniga prezident Shavkat Mirziyoyev Rog‘un to‘g‘oni loyihasi va Tojikiston bilan savdo aloqalarini yaxshilashdan manfaatdor ekanligini bildirgan (Hammond, 2018).

Xulosa:

Foydalanilgan adabiyotlar: