Makroiqtisodiy tahlil ” fanidan kurs ishi mavzu: Zamonaviy pul, uning mohiyati, vazifalari va bozor iqtisodiyotidagi o’rni

Naqd pulsiz hisob-kitoblarni rivojlantirish istiqbollari. Iqtisodiy kontragentlar o'rtasidagi hisob-kitoblarning pul mablag‘larini o‘tkazishning naqd pulsiz tizimlari yordamida amalga oshirilishi bir qator yorqin afzalliklarga ega bo‘lib, ulardan biri ushbu operatsiyani pul

mablag'larini tashishga ortiqcha xarajatlar sarflamasdan ancha tez o'tkazishdan iborat. Dinamik rivojlanayotgan bozor naqd pulsiz hisob kitoblarni amalga oshirish sifatini oshirishni va bunday operatsiyani o‘tkazish tezligini pasaytirishni talab qiladi. Nafaqat yuridik shaxslarga

xizmat ko'rsatuvchi va shu tariqa bevosita tadbirkorlik bilan bog‘liq bo’lgan banklar, shu bilan birga jismoniy shaxslar o'rtasida pul mablaglarining naqd pulsiz o'tkazilishini amalga oshiruvchi bank tashkilotlari ham bunday ehtiyojlarni tobora ko'proq hisobga olishi kerak bo’lmoqda.

Mamlakatimizdagi bunday ehtiyoj o‘z faoliyatini yuridik shaxsni

tashkil etmasdan yurituvchi tadbirkor sifatida ish olib borayotgan tadbirkorlar sonining o'sayotganligi va o'zining pul mablag'larini nafaqat saqlash, shu bilan birga pul mablaglarini o ‘tkazish jarayonlarini faollashtirayotgan aholining daromadlari darajasining oshayotganligi

bilan bog‘liqdir.

Bundan tashqari, chegaralaming ochilishi iqtisodiy subyektlarning

butun dunyo bo'ylab faol ko'chib yurishiga sabab bo'ladiki, bu chet ellardagi banklar bilan vakillik munosabatlarini yo'lga qo'yish zaruratini

keltirib chiqaradi.

Natijada naqd pulsiz hisob-kitoblar tizirnida ikkita prinsipial muhim vazifa shakllanadi:

1) naqd pulsiz operatsiyalarni o'tkazish muddatlari hajmining

kamayishi;

2) potensial sherildar sonining ko'payishi.

Bunday vazifalar asosan zamonaviy texnika yutuqlarini qo'llanib hal etiladi, ixtisoslashgan va hamma foydalanishi mumkin bo‘lgan elektron aloaa tizimlari ana shunday yutuqlarga kiradi.

Turli xildagi aloqa tizimlari vujudga kelmoqda va faol ishlamoqdaki, ular axborotlarni shunchaki uzatib qolmasdan, bunday axborotlarni barcha zarur himoya vositalari bilan birgalikda yetkazishga imkon beradi. 1963-yildan beri SWIFT hisob-kitob tizimi amal qiladi. Bu tizim butunjahon banklararo tizimi bo‘lib, unda banklar o'rtasidagi moliyaviy operatsiyalar nisbatan xavfsiz amalga oshirilishi mumkin. Shuni hisobga olish kerakki, bu tizimdan tashqari hozirgi vaqtda ko‘pgina bank operatsiyalari bevosita Internet tarmog‘ida bajarilishi mumkin. Internetda bitimlarni amalga oshirishdagi minus jihatlardan biri undan hammaning ham foydalanishi mumkinligi va tijoratchilik siriga rioya qilinadigan qandaydir maxfiy fayllarni o'rnatib bo‘lmasligidir. Shundan kelib chiqib, Internet global tarmog‘i vositasida bitimlarning tuzilishini o‘tkazishda tegishli axborotning kodlashtirilishi tijoratchilik sirini himoyalashning eng istiqbolli usuli bo‘ladi. Bunday usul aloqa kanali har qanday darajada ochiq bo'lganida ham har qanday hajmdagi axborotlarni shifrlashtirish va ularni o ‘z sherigiga yetkazishga imkon beradi.