|
Inflyatsiyagа qаrshi siyosаt
Jahon amaliyoti inflyatsiya siyosati va inflyatsiya siyosatining boy tajribasini to'pladi. Bu pul, byudjet, soliq faoliyati, daromad siyosati va radikal pul islohotlariga barqarorlashtirish dasturlarini o'z ichiga oladi. Eng keng tarqalgan vositalardan biri kredit siyosati Foiz hisobi. Uning o'sishi kredit olishni qiyinlashtiradi markaziy bankva shunga ko'ra, boshqa banklarning resurslarini kamaytirish, ularning operatsiyalarini cheklaydi. Pul-kredit sohasidagi samarali tartibga solish shakli - bu kredit tashkilotlari Markaziy bankda saqlanishi kerak bo'lgan majburiy qo'riqxonalarning normalarini o'zgartirish.
Inflatsiyaga qarshi kurash iqtisodiy o'sishga salbiy ta'sir ko'rsatish salbiy ta'sir ko'rsatishi va pasayishning potentsialini va ishsizlikning oshishi bilan amalga oshiriladi. Shu bilan birga, ishlab chiqarishni rag'batlantirishga urinish inflyatsiyaning oshishiga olib keladi. O'zlari bilan va shu va boshqa holatlarda, ammo ular bir xil, ammo ular qarama-qarshi yo'nalishlarda harakat qilishlari kerak. Monopolizmga qarshi kurash inflyatsiyaga qarshi siyosatning muhim yo'nalishlaridan biri sifatida ham ko'rib chiqilishi kerak.
Pul aylanishi kasalliklari, inflyatsiya jarayonlari iqtisodiyot uchun jiddiy oqibatlarga olib keladi va deyarli hech qanday holatda yoki boshqa biron bir holatda, bir darajaga yoki boshqa bir yoki boshqa davrda bu muammolarga duch kelmagan. Shu bilan birga, inflyatsiya darajasi turli mamlakatlarda sezilarli darajada farq qiladi. Qoida tariqasida, uning kichik sur'atlari muvozanatli va barqarorlikni ta'minlash samaradorligi iqtisodiy o'sish Shu bilan birga, pul muomalasini davlat muomalasini tartibga solish muvaffaqiyati, shuning uchun pul muomalasini barqarorlashtirish iqtisodiyotning barqaror rivojlanishini anglatadi. Shunday qilib, neoklassik va Moskva bo'lmagan nazariyalarda pul faoliyatidan foydalanish iqtisodiyotni barqarorlashtirishga qaratilgan, ammo turli usullarni qo'llash orqali.
Filips egri chizig`i. Mоdеlning zаmоnаviy tаlqini
Monetaristlar inflyatsiya aynan pul bilan bog’liq hodisa bo’lganligi sababli shok terapiyasi pul massasining o’sish sur’atlarini keskin qisqartiradi va inflyatsiya sur’atlarini tushiradi deb hisoblashadi. Ammo bunda ishlab chiqarish keskin pasayishi va bandlilik qisqarishi mumkin.
Monetaristlar tomonidan taklif qilinayotgan Antiinflyatsiya siyosatining yana bir ko’rinishi - inflyatsiya sur’atlarini asta sekinlik bilan pasaytirib borish ( graduallash ) usulidir. Bu usulda inflyatsiya sur’atlari pul massasini ko’p marotalaba, lekin oz ozdan kamaytirish orqali pul massasining o’sish sur’atini pasaytirishni ko’zda tutadi. Graduallash usuli inflyatsiyani asta sekinlik bilan pasaytira borib iqtisodiyotda chuqur pasayishni oldini olish imkonini beradi.
Graduallash usulini qo’llash pul massasi va baholar darajasining yillik o’sish sur’ati 20-30 foizdan oshmaganda muvaffaqiyatli bo’ladi, deb hisoblanadi.
“Soliqlar tarkibini o’zgartirish, yalpi soliq tushumlaridagi to’g’ridan-to’g’ri soliqlarning ulushini kamaytirish, bilvosita soliqlar ulushini ko’paytirish, soliq stavkalarini pasaytirish, ularning rag’batlantirish funksiyalarini kuchaytirish, davlat byudjeti xarajatlarini pasaytirish kabilar ham inflyatsiyaga qarshi kurash tadbirlari hisoblanadi”.
Antiinflyatsiya siyosatining u yoki bu turini tanlash inflyatsiya jarayonlarining xususiyatiga bog’liq.
Inflyatsiyaning yuqori sur’atlarini oldini olish uchun hukumat quyidagilarni ta’minlashi kerak:
- samarali soliq tizimini va davlat xarajatlari ning baaqarorligini;
- pul massasi va milliy daromadning bir maromdagi o’sish sur’atlarini;
- “inflyatsiyani import qilish” ga yo’l qo’ymaslik.
Jahon moliyaviy -iqtisodiy inqirozi sharoitida inflyatsiyaga qarshi chora tadbirlarni keskin amalga oshirish zarurati yanada kuchaydi
O’zbekiston Respublikasida qabul qilingan Inqirozga qarshi chora-tadbirlar dasturida ko’zda tutilgan vazifalarni amalga oshirish, jumladan ishlab chiqarishni modernizatsiya va texnik qayta qurollantirishni izchil davom ettirish, energetika tizimini modernizatsiya qilish, asosiy sanoat tarmoqlarida mahsulot tannarxini 20 foizga qisqartirish, kommunal xizmatlar baholari o’sishini cheklash mexanizmini shakllantirish, bank tizimini yanada takomillashtirish, ishlab chiqarishni mahalliylashtirish va h.k.lar inflyatsiya sur’atlarini cheklash imkonini beradi
Do'stlaringiz bilan baham: |
