Maket Akusherlik 2013. pmd

Sut bezlarining funksiyasi. 

Homiladorlik vaqtida sut bezlari

o‘zgarib, kelajakdagi funksiyasini o‘tashga – sut ishlab chiqarishga

tayyorlanadi. Homiladorlik vaqtidayoq emchak uchidan og‘iz suti –

sekret tomchisini siqib chiqarish mumkin. Og‘iz suti ishqoriy reak-

siyali suyuqlik bo‘lib, unda oqsil, yog‘ tomchilari, bez pufakchalari

va sut yo‘llarining epiteliy hujayralari va og‘iz suti tanachalari (yog‘

tomchilari bilan to‘lgan leykotsitlar) bor (97-rasm, 

a

).

Tug‘ruqdan keyin 2–3-kuni sut ajrala boshlaydi. Odatda shu

paytda sut bezlari to‘lishadi va sezuvchan bo‘lib qoladi, ular

to‘lishganda ayol sut bezlarining tirsillab og‘riyotganini aytadi, bu

og‘riq qo‘ltiqqa o‘tadi, qo‘ltiqda ba’zan bezillab turgan tuguncha-

lar paypaslab topiladi.

Sut murakkab reflekslar va gormonlar ta’sirida ishlanib chiqadi.

Sut hosil bo‘lishini giðofizning laktogen gormoni va asab tizimi

idora etadi.

Sut bezlari sutdan tashqari, bachadonning qisqaruvchanligini

kuchaytiradigan va chilla davrida bachadon involutsiyasiga yordam

beradigan moddani ham ishlab chiqarsa kerak. Bola emganda em-

97-rasm. 

Og‘iz suti va sut (mikroskopda ko‘rinishi):

a–og‘iz suti, og‘iz sutining tanachalari va yog‘ tomchilari ko‘rinib turibdi;

b–sutda faqat yog‘ tanachalari ko‘rinib turibdi.

a                                         b

---

181

chak uchidagi nerv elementlarining ta’sirlanishi tufayli bachadon

refleks yo‘li bilan ham qisqaradi. Bola emizish davrida bachadon-

ning refleks yo‘li bilan qisqarishini tuqqan ayol ko‘pincha dard

tutganga o‘xshash og‘riq sezadi.

Sut oq suyuqlik bo‘lib, zardobga yoyilgan mayda-mayda yog‘

tomchilari emulsiyasidan iborat (97-rasm, 

b

). Sut ishqoriy reaksiy-

ali bo‘lib, qaynatilganda ivimaydi. Sutning tarkibi: suv 87–88%,

oqsil (kazein va albumin) 1,5–2%, yog‘lar 3,5–4%, qand 6,6–

7,5%, tuzlar 0,18–0,2%.