Majidov taxir shadmanovich

3-tenglashtiruvchi idish; 4 -suv 
qabul qiluvchi.
30-rasm. Suv bo‘luvchi tepalikka o‘rna
-
tilgan hovuz suvi bilan ishlaydigan
GAES sxemasi:
1-nasos qurilmasi; 2-suv bo‘luvchi tepa-
likdagi hovuz; 3-hovuzga va turbinaga suv
uzatuvchi bosimli quvurlar; 4- GES binosi

---

63
GAESlar quyidagi rejimda ishlaydilar. Energiya yuklanishi juda pasayib
ketgan kechki vaqtlarda GES binosidan yuqorida joylashgan manba(suv ombori
yoki tabiiy chuqurlik)ni suvga to‘ldirish uchun GAESlarning nasos qurilmalari
ishga tushiriladi. Energiya iste’mol qilish ko‘payib ketgan vaqtlari yuqoriga
ko‘tarilgan suv, bosim quvrlari orqali turbinalarga uzatiladi va qo‘shimcha
elektroenergiya ishlab chiqiladi. GAESlarning xilma-xil sxemalari mavjud. 30-
rasmda suv bo‘luvchi tepalikka o‘rnatilgan hovuzga, nasoslar yordamida ko‘tarib
berilgan suvda ishlaydigan GAES sxemasi keltirilgan.

---

64
4-BOB. GIDROENERGETIKA ASOSLARI.
Gidroenergetika
– umumiy energetikaning tarmoqlaridan biri bo‘lib, suv
energiyasi va undan energiya olish usullarini o‘rganuvchi texnik fandir. 
Gidroenergetika ham xuddi issiqlik, atom energetikasi kabi energetikaning bir
tarmog‘i hisoblanadi. Gidroenergetika faqatgina er usti suv manbalariga qurilgan
gidrotexnik inshootlar yordamida energiya ishlab chiqarishni o‘rganmasdan balki, 
suv bilan bog‘liq barcha energiya ishlab chiqarish turlarini o‘rganadi. Masalan, suv
sathini ko‘tarilib-tushish energiyasi, dengiz va okeanlarda hosil bo‘ladigan va
qirg‘oqqa kelib uriladigan to‘lqinlar energiyasi, geotermal suvlar energiyasi va
hokozalar.
Gidroenergetika fan sifatida energiya olish va undan foydalanish usullarini
o‘z tarkibiga oladi. Gidroenergiya olish usullari ma’lum suv manbaidan
foydalanish sxemasiga, ya’ni gidrologik, gidrotexnik va energoiqtisodiy
asoslanishiga bog‘liqdir.