Majidov taxir shadmanovich

3.4 Mikrogidroenergetika.
Balanddan tushayotgan tog‘li hududlardagi kichik soylar, buloqlar
energiyasidan foydalanib, asosiy energetik tarmoqlardan uzoqda joylashgan tog‘li
hududlardagi aholini elektr energiyasi bilan ta’minlash mumkin. Kichik suv
manbalariga odatda kichik quvvatli mikroturbinalar o‘rnatiladi (24-rasm).
Ishlash prinsipi bo‘yicha
mikro-GES turbinalarini ikki turga bo‘lish
mumkin: oqimning kinetik va potensial energiyasidan foydalanuvchilarga
[59]
.
Quvvati bo‘yicha.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining klassifika-siyasi
bo‘yicha10-15 MVt gacha quvvatga ega bo‘lgan GESlar, kichik GESlar tarkibiga

---

57
kiradi:

mikro – GESlarga – 100 kVt gacha;

mini – GESlarga – 100 -1 000 kVt gacha;

kichik GESlarga – 1 000 -10 000 kVt gacha.
Mamlakatimizda qabul qilingan klassifikatsiya bo‘yicha 100 kVt dan
30 000 kVt gacha bo‘lgan hamda ish g‘ildiragi diametri 3,0 m gacha va bir
gidroagregatning quvvati 10 000 kVt gacha bo‘lganlar kichik GESlar tarkibiga
kiritilgan.
3.5 Energetik va irrigatsiya rejimida ishlovchi GESlar.
Irrigatsiya tizimiga qurilib ekspluatatsiya qilinayotgan kichik GESlar
irrigatsiya rejimida
, ya’ni faqatgina ekinlarning vegetatsiya-sug‘orish
davrida (3 oy, 6 oy 9 oy va hokazo) ishlaydi (Masalan, CHirchiq-Bo‘zsuv
irrigatsiya tizimidagi 22 dona GESlar kaskadi). CHirchiq-Bo‘zsuv energetik
kaskadi 25-rasmda ko‘rsatilgan. Irrigatsiya rejimida ishlaydigan GESlar, to‘xtovsiz
energetik rejimda ishlaydigan GESlardan keskin farq qiladi. 
Energetik rejimda
to‘xtovsiz ishlaydigan GESlar, yillik va ko‘p yillik suv bilan ta’minlovchi, tog‘ va
tog‘oldi daryolariga quriladigan suv omborli to‘g‘onlarga o‘rnatiladi (Masalan, 
Qirg‘izstondagi To‘xtag‘ul, Tojikstondagi Rog‘un GESlari va boshqalar).