Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б

Май 2021 10-қисм
Тошкент
- bolalar bilimini umumlashtirish tizimga solish. Maktabgacha yoshdagi bolalarni atrof-muhit-
ni kuzatishga sayrdan keng foydalaniladi. Sayr vaqtida tasavvurlarni shakllanishi uchun uzoq, 
muddat talab qilinadigan tabiat hodisalari bilan tanishtirish imkoniga ega boladi. Tabiat hodis-
alari kundalik kuzatishlar tasodifiy bolmasligi lozim, Bularni tarbiyachi oldidan rejalashtirishi 
lozim. Sayr vaqtida gulzor va ekinzorlarda katta ishlarni amalga oshirish mumkin. Bolalarni 
atrof-muhitni sevib, asrab-avaylashga orgatmoq uchun ularni ekologik madaniyatini tarbiyalab 
borish zarur. 
Foydalanilgan adabiyotlar
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish 
sohasida davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish to‘g‘risida” 2017-yil 21-apreldagi PF-5024-
son Farmoni. 
2.“Ilk qadam” Maktabgacha ta’lim muassasasining Davlat o‘quv dastur 2018
3.Qodirova F.R, Toshpo‘latova SH.Q, Kayumova N.M., Agzamova M.N. “Maktabgacha 
pedagogika” ( Darslik) 2019
4. P.YUsupova «Maktabgacha tarbiya pedagogikasi» T-1997.

---

157
Май 2021 10-қисм
Тошкент
O`QUVCHILARNING OG`ZAKI NUTQINI O`STIRISH ORQALI PIRLS 
TOPSHIRIQLARIGA TAYYORLASH VA KOMPETENSIYALARNI 
SHAKLLANTIRISH
Xolnazarova Dildora Xudoykulovna 
Sirdaryo viloyati Xovos tumani 7-umumta’lim 
maktabining boshlang`ich sinf o`qituvchisi 
Telefon: [phone] 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada boshlang`ich sinf o`qish darslarida o`quvchilarning og`zaki 
nutqini o`stirish orqali PIRLS topshiriqlarini bajarish va kompetensiyalarni shakllantirishda 
interfaol metodlar, ta’limiy o`yinlar, ko`rgazmalilikni o`rni ko`rsatilib o`tilgan.
Kalit so`zlar:
o`qish, og`zaki nutq, PIRLS, kompetensiya.
O`qish darslarida o`quvchilarning og`zaki nutqini o`stirishda va PIRLS xalqaro tadqiqotlarga 
tayyorlashda o`quvchilarning tayanch va fanga oid kompetensiyalarini shakllantirishning quyidagi 
ijobiy samara beruvchi yo`nalishlar asos bo`ladi:
1. Boshlang`ich sinf o`qish darslarida o`quvchilarning og`zaki nutqini o`stirishda PIRLS 
xalqaro tadqiqotiga oid topshiriqlar bajarishda, tayanch va fanga oid kompetensiyalarini 
rivojlantirishda o`quvchilarning yosh va individual xususiyatlarini inobatga olgan holda ularning 
qiziqish va qabul qilish darajasidagi interfaol metodlardan unumli foydalanish;
2. 
O`qish darslarida o`quvchilarning og`zaki nutqini o`stirishda PIRLS xalqaro tadqiqotlariga 
oid topshiriqlarni bajarishda hamda tayanch va fanga oid kompetensiyalarini shakllantirishda DTS 
talablarini bajarishlariga erishish; 
3. 
PIRLS xalqaro tadqiqotiga oid topshiriqlarni bajarishda darslar jarayonida bolalar 
faolligini oshiruvchi interfaol metodlar, ta’limiy o`yin, ko`rgazmalilik, yozma ish turlari, rebus va 
krossvordlardan unumli foydalanish;
4. 
PIRLS xalqaro tadqiqotiga oid topshiriqlarni bajarishda, tayanch va fanga oid 
kompetensiyalarini shakllantirishda zamonaviy axborot vositalarini qo`llay olishi;
5. 
PIRLS xalqaro tadqiqotiga oid topshiriqlar berishda o`quvchilarni badiiiy asar o`qishga 
yo`naltirish va u asosda nutq boyligini oshirish imkonini beruvchi faoliyatga yo`naltirish;
6. 
PIRLS xalqaro tadqiqotiga oid topshiriqlar bajarishga yo`naltirishda o`quvchilarning 
nutq boyliklarini oshirishda badiiy adabiyotga bo`lgan qiziqishini o`stirishda avvalo bolada badiiy 
asar ustida ishlash orqali uning mohiyati mazmunini tushunishga o`rgatish lozim. Buning uchun 
dastlab darslikdagi hikoya, she’r, ertaklarning mazmunini anglashga o`rgatib borish zarur;
O`quvchi asat ustida ishlash barobarida yangi so`zlarni o`rganadi, buning asosida lug`ati 
ham boyib boradi. Og`zaki nutqi boyib, so`zlashish imkoniyatlari kengayadi. 
Boshlang`ich sinflarda o`quvchilarning tayanch va fanga oid kompetensiyalarini o`stirishda 
o`qish darsning o`rni beqiyosligi barchaga ma’lum. Shu bois dars jarayonida qo`llangan har bir 
interfaol metod, o`yin, ko`rgazmalilik alohida ahamiyat kasb etadi. 
Masalan: 2-sinf o`qish fanidan “Bir kabutar” mavzusida “Matn tahlili” metodi asosida tahlil 
qilish orqali matn ustida ishlash kompetensiyalarini shakllantirish imkoni yuzaga keladi.

---

158