Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
МАВЗУГА ДОИР ТАЯНЧ ИБОРАЛАР 
 Ушбулар мавзу моҳияти, унинг ўрганилаётган курсдаги ўрни ва 
аҳамияти ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлишингизга ёрдам беради.
 Эсда тутинг! 
“Принципал-агент” муаммоси – “агент”нинг «принципал» топшириғи 
ва кўрсатмасини бажаришдаги ҳийласи (найранги). Ҳийла ишлатиш 
(найранг) ахборот асимметрияси ва “агент” фаолияти устидан назорат 
қилишнинг юқори даражаси туфайли мумкин бўлади. 
Криминал иқтисодиёт – қонуннинг (биринчи навбатда – Жиноий ва 
Фуқаролик кодексларининг) тўғридан-тўғри бузилиши ва мулкчиликнинг 
қонуний ҳуқуқларига тажовуз қилиш билан боғлиқ иқтисодий фаолият.
Шартномавий давлат – бу фақат унга фуқаролар томонидан 
топширилган ҳуқуқлар доирасида ва уларнинг манфаатлари йўлида куч 
ишлатиш монополиясидан фойдаланувчи давлат, фуқаролар эса солиқларни 
тўлашга мажбурият деб эмас, балки ўз зиммасига ихтиёрий равишда олинган 
бурч сифатида қарайди. 
Эксплуататорлик давлати ўз даромадини (солиқ тушумларини), 
аниқроғи, - давлат аппаратини назорат қилувчи гуруҳнинг даромадини 
ошириш учун мажбур қилиш монополиясидан фойдаланади. 
Экстреал вазиятлар – мулк ҳуқуқини қайта тақсимлашни қонуннинг 
қабул қилиниши натижасида зарар кўрган томонларни хуфёна ҳаракат 
қилишга ундайдиган ҳолат.  
Хуфёна иқтисодиёт – бу жамият томонидан назорат қилинмайдиган 
товар моддий бойликлар ва хизматларнинг ҳаражати. Алоҳида фуқаролар ва 
ижтимоий 
гуруҳлар 
ўртасидаги 
давлат 
бошқарув 
органларидан 
яширинадиган ижтимоий-иқтисодий муносабатларни ҳам ифодалайди. 
Расмий иқтисодиёт – бу давлат томонидан кузатиладиган ва назорат 
қилиниши мумкин бўлган иқтисодиёт. 
Яшириш ёки норасмий иқтисодиёт – расмий ҳисоботларда ва расмий 
шартномаларда акс эттирилмайдиган хўжалик муносабатлари йиғиндиси. 
Коррупция – лотинча (corruptio) сўзидан олинган бўлиб, бузилиш деган 
маънони англатади. коррупция – хавфсизликка таҳдид солувчи ҳодиса ва хуфёна 
иқтисодиётнинг кўринишидир.