Махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги

доминантлик ҳодисаси
деб атади. Биринчи авлодда намоён 
бўлган белги 
доминант
белги, намоён бўлмаган белги эса 
рецессив
белги 
деб аталади.
Баён этилган ирсий жараён Мендель биринчи қонунининг мазмунини 
ташкил этади. Бу қонун 
биринчи авлод дурагай организмларининг
доминантлик
ёки 
бир хиллилик қонуни
деб аталади.
Менделнинг иккинчи қонуни
. F
1
ўсимликлари ўз-ўзига чатиш-
тирилиб олинган иккинчи авлод (F
2
) дурагай ўсимликларини таҳлил қилиш 
натижасида, уларда гул ранги бўйича хилма-хиллик ҳодисаси борлиги 
аниқланди (илова – 2 расм). Уларнинг орасида қизил гулли ўсимликлардан 
ташқари оқ гулли ўсимликлар ҳам пайдо бўлди. Уларнинг миқдорий 
нисбати 3:1 бўлган. Бу ирсий жараён Менделнинг 
иккинчи қонуни
ёки
 
иккинчи авлодда белгиларнинг ажралиш қонуни
деб аталди.
Иккинчи авлод дурагай ўсимликларида намоён бўлган белгиларнинг 
келгуси авлодларда ирсийланишини аниқлаш учун Мендель F
2 
даги ҳар 
қайси қизил ва оқ гулли ўсимликларни ўз-ўзига чатиштириб, уларнинг F
3
даги авлодини алоҳида текширди. Бунинг натижасида F
2
даги оқ гулли 

---

15 
ўсимликлар F
3
да ўзгармай сақланиб қолган. Демак, F
2
даги оқ гулли ўсим-
ликларнинг ушбу рецессив белги бўйича ирсий жиҳатдан 
гомозигота
тоза 
эканлиги аниқланди. 
F
2
даги қизил гулли ўсимликларнинг 1/3 қисми F
3
да ҳам фақат қизил 
гулли ўсимликларни берган, яъни бу гуруҳдаги F
2
нинг қизил гулли 
ўсимликлари ушбу белги бўйича ирсий тоза бўлган.
F
2
қизил гулли ўсимликларининг 2/3 қисмида, келгуси авлодда худди
F
2
дагига ўхшаш хилма–хиллик, яъни ажралиш кузатилиб, 3 қисм қизил 
гулли ва бир қисм оқ гулли ўсимликлар пайдо бўлган. Демак, бу гуруҳга 
кирувчи F
2
нинг қизил гулли ўсимликлари F
1
ўсимликлари сингари бу 
белги бўйича