Махсус таълим вазирлиги бухоро муҳандислик-технология

5.4.Бизнес-структуравий лойиҳалар
Стратегик лойиҳаларни бошқаришнинг асослари лойиҳани бошқариш жараёнига мослашган ва ўзига хос хусусиятларга эга бўлган умумий стратегик бошқарув методологиясидир. Лойиҳанинг аслида келажакнинг предмети бўлганлигини ҳисобга оладиган бўлсак, яъни у кўришнинг шаклланиши вақтида умуман мавжуд бўлмаса, у ҳолда лойиҳани тугаллаш вақтида нима бўлиши ҳақида олдиндан "еркинликлар" жуда катта бўлиши мумкин. Лойиҳалар ташкилотнинг стратегияларини амалга ошириш заруриятидан келиб чиқади, уларнинг ўзаро муносабатларининг умумий нуқталарини шунингдек, лойиҳаларни шакллантиришнинг таркибий ва ишлаб чиқариш-бозор аспектларини ҳисобга олади (5-расм).
Бозорларнинг жозибадорлиги ва компаниянинг турли бўлинмалари бизнесининг кучига қараб, лойиҳалар бизнесни ривожлантиришнинг турли ставкаларини таъминлаб, бу бўлинмаларнинг рақобатбардош позитсиясини турли йўллар билан таъсир қилиши мумкин.
МcКинсей матритсасининг (Генерал элеcтриc матритсалари) юқори чап бурчагидаги лойиҳалар (3-жадвал) ҳамда Бостон консалтинг гуруҳининг матритсасида "юлдуз" позитсиясини ишлаб чиқадиган лойиҳалар тақдим этилди (4-жадвал).
«Юлдуз» лойиҳалари компаниянинг юқори бозор улуши бўлган ва бозор тез суръатда ўсиб бораётган бир маҳсулотни ишлаб чиқмоқда. МcКинсей матритсасининг юқори чап бурчагидаги лойиҳалар юқори (ўрта) бозорнинг жозибадорлиги ва юқори (ўрта) иш кучи билан тавсифланади. Бундай лойиҳаларнинг мавжудлиги компаниянинг бизнес қисмларини янада ривожлантириш учун яхши истиқболларни белгилайди.
3-жадвал
МcКинсей матритсаси

			лизнеснинг кучи
		юқори	ўртача	паст
Бозорнинг жозибадорлиги	юқори	Инвеститсия имкониятлари	Инвеститсия имкониятлари	Танланган назорат
	ўртача	Инвеститсия имкониятлари	Танланган назорат	Имкониятларни йўқотиш
	паст	Танланган назорат	Имкониятларни йўқотиш	Имкониятларни йўқотиш

4-жадвал
Бостон консалтинг гуруҳининг матритсасини лойиҳавий шарҳлаш

Бозорнинг ўсиш суръати	юқори		Бозор улушини сақлаб қолиш учун ўсиш лойиҳалари ("юлдузлар")		Келажакда хавфни ошириш лойиҳалари ("савол белгиси")
	паст		Маҳсулотни ривожлантириш бўйича лойиҳалар - пул ресурслари донорлари ("соғин сигирлар")		Ажралишлар ("итлар")
		юқори		Паст
		Бозор улуши

Лойиҳалар, дастурлар ва лойиҳа портфеллари тизимли шаклланишлар ҳисобланади. Улар таркибий ва сабаб-таъсир белгилардан бўлган алоқалар элементларидан иборат.

Лойиҳа менежменти ўзаро таъсирга эга бўлган компонентлари бўлган бир қатор жараёнлардан иборат. Баъзи бир жараёнларнинг натижалари лойиҳаларни бошқаришнинг тизимли хусусиятини ўз ичига олган бошқаларни киритиш каби хизмат қилади.
Лойиҳанинг натижалари, шунингдек, лойиҳа кўрсаткичларининг ўзаро боғлиқлиги матритсасида кўрсатилганидек, ўзаро боғлиқдир.
Лойиҳа стратегиясини ишлаб чиқиш маркетинг, молия, инвеститсиялар, ресурслар ва оператсияларнинг энг асосийси туюлган, миссия ва функсионал стратегияларни шакллантиришни ўз ичига олади.
Лойиҳалар компаниянинг бизнес стратегиясини амалга ошириш воситасидир. Ушбу стратегиянинг тури ташкилотнинг лойиҳа тузилишига таъсир қилади. Ташкилотнинг бир қатор лойиҳалари гуруҳлари мавжуд: стратегияга қаратилган лойиҳалар; бизнес тузилмавий лойиҳалар; самарали бозор лойиҳалари.
Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар

1. 
   Башоратнинг асосий тамойиллари нима?
   
2. 
   Режалаштириш усулларини тавсифланг.
   
3. 
   Бизнес-режанинг асосий қисмларини санаб ўтинг.
   
4. 
   Бизнес-режанинг молиявий қисми нимани ўз ичига олади?
   
5. 
   Бизнес-структуравий лойиҳаларни тавсифлаб беринг.