Махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги тошкент давлат техника университети «нефт ва газ» факультети

Аҳолига хизмат кўрсатувчи маиший корхоналарга, савдо шахобчаларига, сартарошхоналарга ва ҳ.к. майда хизмат кўрсатувчи маиший корхоналарга сарфланаётган газнинг йиллик миқдори, турар жой бинолари, хонадонларга сарфланаётган йиллик газ миқдорининг 5%га тенг деб ҳисобланади.
Соғлиқни сақлаш соҳаларидаги истеъмолчиларга сарфланаётган газнинг миқдори шифохоналарда ҳар минг кишига 12 ўрин ҳисобидан ҳисобланади. Шунинг учун шифохонадаги ўринлар сони тенг бўлади 0.012N (бу ерда N-шаҳардаги аҳолининг умумий сони). Шифохоналарда газ билан таъминланганлиги чегара қиймати-(Уш) ҳисобга олишда, шаҳардаги шифохоналарда, марказий иссиқсув таъминоти билан таъминланганлиги, ва электр жиҳозларидан фойдаланишнинг микдорини ҳам эътиборга олиш зарурдир.
Шифохоналарда бир ўрин учун овқат пиширишга ва иссиқ сув тайёрлашга сарфланаётган газнинг умумий миқдорини қуйидагича ҳисоблашимиз мумкин, яъни:

Бу ерда: q_ш-сарфланаётган газнинг йиллик солиштирма меъёрий миқдори МЖ/йил, бир ўринга

Лойиҳаланаётган шаҳар (туман) қўрғонлар учун сарфланаётган газнинг йиллик миқдорини ҳисоблашда, айниқса аҳоли турмуши ва коммунал маиший корхоналар учун аниқяашда меъёрий хужжатлар, курилиш меъёрлари ва қоидаларида белгиланган қийматлар республикамиз аҳолисининг турмуш тарзи, миллий урф-одатлари, иқлим шароити, худудий жойланишлари ва ҳ.к. лар асосида кенг илмий изланишлар, тажрибалар ва тахлиллар асосида ўрганилиб тўлдирилиб боришни тақозо этади. Юқоридаги ҳолатларни эътиборга олган ҳолда мамлакатимизда газ таъминоти системаларининг тўлиқ ва ишончли ишлашини таъминлаган бўламиз.
Биноларни иситиш, ҳаво алмаштириш ва марказлаштириш иссиқ сув таъминоти учуи сарфланаётган газ миқдорини ҳисоблаш. Турар жой ва умумжамоа бинолари иситиш ва ҳаво алмаштириш учун сарфланаётган газнинг йиллик миқдори (кЖ) қуйидаги формула орқали ҳисоблаб топилади:

Бу ерда: t_и , t_ур,_ис, t_х.ис, t_х.ха мос равишда иситилаётган биноларнинг ички, ўртача иситиш, ҳисобли иситиш даври ва ҳисобли ҳаво алмаштириш ҳароратлари, 0°С; к, к₁-умумжамоа биноларни иситиш ва ҳаво алмаштиришга иссиқликнинг сарфланишини ҳисобга олувчи қийматлар; Z-умум жамоа биноларида сутка даъмомида хаво алмаштириш системаларининг иш соатлари (Z=16 соат); N_ис-иситиш мавсуми даври, сутка; F-иситилаётган бинолардаги яшаш майдони, м²; η_ис-иситувчи манбалардаги қозон қурилмаларининг фойдали иш қиймати (ф.и.к. η=0,8-0,85); q-турар жой биноларида 1м² майдонни иситиш учун сарфланаётган максимал иссиқлик миқдори яхлит кўрсатгичи, кЖ/соат.