Махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги тошкент давлат техника университети «нефт ва газ» факультети

Ташқи ҳароратнинг фарқига қараб, яхлит кўрсатгич «q» қийматини қабул қиламиз.

2-жадвал.

Курсатгич	Биноларни иситишда ташқи ҳавонинг иситиш ҳисобли ҳарорати
	0	-10	-20	-30	-40
Яхлит кўрсатгич q, кж/(соат м2)	335	461	544	628	670

Иссиқ сувнинг ўртача сарфланишига қираб, иссиқ сувнинг кўрсатгич қйиматини [8] қабул қиламиз.

3-жадвал.

Курсатгич	Иситиш давомида ҳар бир одамга бир суткада сарфланаётган иссиқ сувнинг сарфланиш нормаси (л/одам.сут.) "а"
	80	90	100	110	120	130
Яхлит кўрсатгич q, и.с. кж/соат олам	1050	1150	1260	1360	1470	1570

Аҳоли учун максимал соатбай қиймат, К_ш соат/йил (ҚМҚ 2.04.08-96) қабул қиламиз.

4-жадвал.

Газ билан таъминланаётган аҳоли сон Nh (минг.одам)	Сарфланаётган газнинг максимал соатбай қиймати К, соат/йил	Газ билан таъминланаётган аҳоли сон Nh (минг.одам)	Сарфланаётган газнинг максимал соатбай қиймати К, соат/йил
1	1/1800	40	1/2800
2	1/2000	50	1/3000
3	1/2050	100	1/3300
4	1/2100	300	1/3500
5	1/2200	500	1/3600
10	1/2400	750	1/3700
20	1/2500	1000	1/4700
30	1/2600	2000 ва ундан ортиқ

Коммунал-маиший корхоналар учун максимал соатбай қиймат «К_га» (ҚМҚ. 20.04.08-96) қабул қиламиз.

5-жадвал.

№	Корхоналар	К, соат/йил	Эслатма
1	Ҳаммомларда	1/2700	Иситиш ва ҳаво алмаштиришни ҳисобга олганда
2	Кир ювиш корхоналарида	1/2900	---//---
3	Умумий овқатланиш корхоналарида	1/2000	Иситиш ва хаво алмаштиришни ҳисобга олганда
4	Нон ишлаб чиқариш ва қандолат ишлаб чиқариш корхоналарла	1/6000	----//----

Саноат корхоналарининг турларига қараб максимал фойдаланувчи соатбай қиймат «Km», (ҚМҚ.2.04.08-96) қабул қиламиз.

1-жадвал.

Саноатнинг турлари	Максимал соатбай газ миқдорининг қиймати, Km. соат/йил
	Бугун корхона	Қозон қурилмасига	Саноат печларига
1 .Қора металлургая саноати	1/6100	1/5200	1/7500
2. Кимё саноата	1/5900	1/5600	1/7300
3.Қурулиш металлари саноати	1/5900	1/5500	1/6200
4.Машинасозлик саноата	1/2700	1/2600	1/3200
5.Тўқимачилик саноата	1/4500	1/4500	-
6.Озиқ—овқат саноата	1/5700	1/5900	1/4500
7.Ёғочнинг қайта ишловчи саноата	1/5400	1/5400
8.Рангли металлургия саноата	1/3800	I/3I00	1/5400
9.Пиво ишлаб чиқариш	1/5400	1/5200	1/6900
10.Вино ишлаб чиқарнш	1/5700	1/5700
11.Тикувчилик	1/4900	1/4900	_
12.Оёқ кииим	1/3500	1/3500
13.Чинни буюмлари	1/5200	1/3900	1/6500
14.Табак ишлаб чиқариш	1/3800	1/3500
15.Ралиотехника	1/3600	1/3300	1/5500

4-расм. Паст босимли (5кПа гача) газ қувурларида босим йўқолишини аниқловчи номограмма. Пропан газ учун: Р=2кг/м²; v=3,7106м²/сек, (нормал физик шароитда)

11 -расм. Паст босимли ҳалқа тасвиридаги газ қувурнинг гидравлик ҳисоблаш тасвири

МУНДАРИЖА

Сўз боши……………………………………………………………………………………3

1-маъруза: Газ саноатининг ривожланиши ва тармоқлари олдида турган вазифалари………………………………………………………………………….….….4
1. Газ саноатининг ривожланиш тарихи………………………………………………….4
2. Газнииг пайдо бўлиши ва унинг қазиб олиниши……………………………………..5


2-маъруза: Табиий газ…………………………………………………………………....6
1. Табиий газлар……………………………………………………………………………6
2. Табиий газга қайта ишлов бериш………………………………………………….…..8
3. Газга ҳид бериш………………………………………………………………………..10


3-маъруза: Газларнинг такиби ва хусусиятлари……………………………………11

1. 
   Газ ёқилғисининг таркиби ва хоссалари………………………………………….11
   
2. 
   Суюлтирилган углеводородли газлар……………………………………………..12
   
3. 
   Сунъий газлар………………………………………………………………………13
   

4- маъруза: Газ таъминот тизимини лойихалаш……………………………………14

1. 
   Шаҳар газ таъминоти системалари………………………………………………….14
   
2. 
   Газ таъминоти тармоқлари учуи ишлатиладиган газ қувурлари, бошқарув арматуралари ва ускуналари…………………………………………………………………...15
   

5–маъруза: Газ тақсимловчи тармоқларни трассалаштириш …………………...19
1. Табиий газларнинг узоқ масофага узатилиши ………………………………………19
2. Магистрал газ қувурларининг таснифи………………………………………………20


6-маъруза: Газ қувурларининг ётқизилиши………………………………………...21

1. 
   Газ қувурларининг таснифи………………………………………………………..21
   
2. 
   Ер ости газ қувурларининг горизонтал йўналиш бўйича турли хил иншоотлар ва коммуникация тармоқлари оралиғидаги минимал масофалар ……………………………...23
   

7-маъруза: Газ истеъмол қилиниши ……………………………………………..…..26

1. 
   Газ истеъмол қилиниши турлари …………………………………………………...26
   
2. 
   Аҳоли турмуши ва коммунал-маиший корхоналар учун керакли бўлган газ сарфининг меъёрий миқдорларини ҳисоблаш………………………………………………..27
   

8-маъруза: Шаҳар йил давомида газни истеъмол қилиниш ҳисоби …………….29

1. 
   Лойиҳаланаётган шаҳарда сарфланаётган газнинг йиллик миқдорини ҳисоблаш ......................................................................................................................................29
   

9-маъруза: Газларни нотекис истеъмолини режалаштириш …………………….31
1. Йил давомида ва мавсумий газнииг сарфланиш тартиби…………………………..31
2. Сарфланаётган газ миқдорини аниқлаш формулалари ……………………………..35


10-маъруза: Газ қувурларининг гидравлик хисоби ……………………………….37

1. 
   Газ тармоқларида йўқолаётган босимни ҳисоблаш ................................................37
   

11-маъруза: Паст босимли газ қувурларининг гидравлик ҳисоби ………............41
1. Паст босимли газ тармоқларининг гидравлик ҳисоби...............................................41
2. Газ тармоқларининг гидравлик иш тартиби ………………………………………..45


12-маъруза: Газ қувурларини коррозиядан ҳимоялаш …………………………...49
1. Газ қувурларининг коррозияси ……………………………………………………....49
2. Газ кувурларини коррозиядан химоялаш усуллари ………………………………...50


13-маъруза: Газ тақсимловчи бекатларнинг вазифалари………………………....53

1. 
   Газ қувурлари ва газ бошқарув шаҳобчалари……………………………...……….53
   
2. 
   Газ тармоқларидан фойдаланишда техника хавфсизлиги…………………………55
   

14-Маъруза: Газ ускуналари плитаси ва сув иситгувчи ускуналари…................58
1. Газ ускуналари ………………………………………………………………………...58
2. Газ билан иситиш. Иситиш печлари ва газ билан иситилувчи ускуналар ………..59


15-маъруза: Газ босимини созлаш ……………………………………………………61
1. Босим регуляторларииинг таснифи ………………….................................................61
2. Босим регуляторининг бошқарув қисмлари ва уларнинг таснифи…………………63
3. Босим регуляторининг газ миқдорини ўтказувчанлик қувватини ҳисоблаш ……..67


Назорат саволлари ...........................................................................................................71


Фойдаланилган адабиётлар ...........................................................................................72


Иловалар…........................................................................................................................73